فایل کامل و عالی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران

دریافت فایل کامل و عالی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران به همراه پاورپوینت رایگان!

🎁 پیشنهاد ویژه برای شما!

با خرید پروژه فایل کامل و عالی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران، یک پاورپوینت حرفه‌ای با طراحی جذاب و قابل استفاده به‌صورت کاملاً رایگان به شما اهدا می‌شود.

✨ چرا فایل کامل و عالی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران انتخاب مناسبی است؟

• ۵۳ صفحه فرمت‌بندی‌شده و استاندارد: فایل Word حاوی ۵۳ صفحه کاملاً تنظیم‌شده است و آماده برای چاپ یا ارائه می‌باشد.
• مطابق با استانداردهای علمی: این فایل مطابق با اصول و استانداردهای دانشگاهی و مؤسسات آموزشی تهیه شده و به‌خصوص برای دانشجویان و دانش‌آموزان مناسب است.
• محتوای دقیق و منظم: فایل نهایی بدون هیچ‌گونه بهم‌ریختگی ارائه می‌شود و تمامی موارد به‌درستی تنظیم شده‌اند.
• پاورپوینت رایگان: به‌عنوان یک هدیه ویژه، پاورپوینت آماده با طراحی زیبا و استاندارد به همراه فایل Word دریافت خواهید کرد.
• آماده برای ارائه: فایل‌ها به‌طور کامل آماده‌اند و نیازی به تغییر یا ویرایش برای ارائه در کلاس‌ها و سمینارها ندارند.
• مطالب علمی و کاربردی: این فایل شامل اطلاعات علمی به‌روز و مفید است که به شما در درک بهتر موضوعات کمک خواهد کرد.
• قابلیت ویرایش آسان: فایل کامل و عالی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران به‌طور کامل فرمت‌بندی شده است و به‌سادگی قابل ویرایش است تا با نیازهای شما هماهنگ شود.
• تضمین کیفیت: ما کیفیت این فایل را تضمین می‌کنیم و در صورت بروز هرگونه مشکل، پشتیبانی کاملی ارائه می‌دهیم.

---

بخشی از متن فایل کامل و عالی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران :

بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی و مقایسه هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم و پنجم دبستان شهر تهران می‌باشد.
هیجان پدیده‌ای است که هر روزه در برخورد تن و روان ملاحظه می‌گردد و مسائلی مانند عشق ، کینه ، نفرت و ; موضوع هیجان را تشکیل می‌دهند. فرایندهای هیجانی با واکنش‌های بدنی غالباً دارای وابستگی هستند حتی یکی از کارکردهای دیگری تأثیر می‌گذارد. همان‌گونه که کوچکترین رفتار انسان تحت تأثیر عوامل تفاوت انگیزشی و هیجانی قرار می‌گیرد و از آنجایی که پیشرفت تحصیلی به عنوان یک مهم در آموزش و پرورش و یک امر مهمتر برای دانش‌آموزان در جهت رشد و شکوفایی ایشان در جوامع امروزی است. اثرگذاری هیجانات بر پیشرفت تحصیلی بسیار جدی است میل به پیشرفت از زمانهایگذشته وجود داشته است و انسان‌ها برای رسیدن به هدف‌های متعالی خود کوشش زیادی به عمل آوردند و یکی از راه‌های رسیدن به اهداف خود تحصیل علم و دانش در تمام مقاطع تحصیلی می‌باشد.

بدین منظور ۴۵۰ نفر دانش‌آموز کلاس‌های چهارم و پنجم دبستانهای منطقه ۲ شهر تهران در سال تحصیلی ۸۵-۸۴ به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده گزینش و از بین آنان ۱۰۰ نفر دانش‌آموز انتخاب نموده و آزمونهای دانش‌آموزی تحقیق کرده و بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ارتباط معنی‌داری وجود دارد. در مورد تأثیر هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم این نتیجه بدست آمد که دانش‌آموزانی که دارای پیشرفت‌ تحصیلی هستند هیجان‌خواهی بیشتری نسبت به دانش‌آموزانی که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند را دارا هستند.

در مورد دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم نیز نتیجه بدین‌گونه است که میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزانی که پیشرفت تحصیلی دارند بیشنر از دانش‌آموزانی است که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.

فهرست مطالب :
عنوان صفحه

فصل اول : کلیات
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
فرضیه پژوهش
تعاریف نظری
تعاریف عملیاتی

فصل دوم : ادبیات تحقیق
مقدمه پیشینه پژوهش
ماهیت هیجان
چه چیزی موجب هیجان می‌شود

دیدگاه زیستی هیجان
دیدگاه شناختی هیجان
هیجان‌های اصلی
هیجان‌ها چه فایده‌ای دارند

جلوه‌های هیجانی
چرا هیجان داریم
هیجان‌خواهی
هیجان‌خواهی و جستجوی تجربه‌های جدید
هیجان‌جویی و مخاطره‌جویی
هیجان‌خواهی و فعالیت‌های غیرعادی
مبنای زیستی هیجان‌خواهی
مفهوم هیجان
نقش دستگاه عصبی در هیجان
نقش هیپوتالاموس و دستگاه کناری در هیجان

نقش دستگاه کناری در هیجان
نفرو هیجان
برانگیختگی
اثر هیجان بر حافظه
تأثیر هیجان‌ها بر تصمیم و عمل
هیجان‌ها شور و احساس برپا می‌کنند.

شرایط موثر در ایجاد احساس
نظریه‌های هیجانی
الف : نظریه میجز لانگه
ب : نظریه لُنون بارد
ج : نظریه شناخت سینگر

آیا می‌توانیم هیجانهای خود را به صورت ارادی کنترل کنیم
هیجان‌خواهی و روابط بین فردی
هیجان‌خواهی و تفاوتهای فردی
هیجان‌خواهی ، ناهنجاری‌های روانی و رفتارهای بزهکارانه

هیجان‌خواهی و فرایندهای شناختی
پیشرفت تحصیلی
تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور
مجله‌های روانشناسی

فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه
روش تحقیق
جامعه آماری و حجم جامعه پژوهش
نمونه و روش نمونه‌گیری
روش جمع‌آوری اطلاعات
ابزار اندازه‌گیری پژوهش
روش‌های آماری

فصل جهارم : ارائه یافته‌های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها
مقدمه
یافته‌های فرضیه اول
یافته‌های فرضیه دوم
یافته‌های فرضیه سوم
یافته‌های فرضیه چهارم

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری
مقدمه
خلاصه تحقیق
بحث و نتیجه‌گیری
محدودیت‌های تحقیق
پیشنهادات
منابع
ضمایم
۱- تست زاکرمن

فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۱-۳: سطوح هیجان‌خواهی دانش‌آموزان مقطع چهارم و پنجم ابتدایی
جدول ۲-۴ : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی ۴۰ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
جدول ۳-۴ : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی ۴۰ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
جدول ۴-۴ : توزیع فراوانی ۴۰ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم در یک آزمون هیجان‌خواهی

جدول ۵-۴ : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی ۳۰ دانش‌آموز دختر مقطع چهارم
جدول ۶-۴ : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی ۳۰ دانش‌آموز دختر مقطع چهارم
جدول ۷-۴ : توزیع فراوانی ۳۰ دانش‌آموز دختر مقطع چهارم در یک آزمون هیجان‌خواهی
جدول ۸-۴ : توزیع فراوانی ۱۵ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی ندارند در کی آزمون هیجان‌خواهی

جدول ۹-۴ : توزیع فراوانی ۱۵ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی ندارند
جدول ۱۰-۴ : توزیع فرانانی هیجان‌خواهی ۴۰ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی دارند
جدول ۱۱-۴ : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی ۳۰ دانش‌آموز دختر مقطع چهارم که پیشرفت تحصیلی دارند
جدول ۱۲-۴ : توزیع فراوانی ۱۵ دانش‌آموز دختر مقطع چهارم که پیشرفت تحصیلی ندارند
جدول ۱۳-۴ : توزیع فراوانی ۱۵ دانش‌آموز دختر مقطع چهارم که پیشرفت تحصیلی ندارند دی یک آزمون هیجان‌خواهی

فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ستونی ۴-۴ : هیجان‌خواهی ۴۰ دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
نمودار ستونی ۷-۴ : هیجان‌خواهی ۳۰ دانش آموز دختر مقطع چهارم

فصـل اول
کلیات

مقدمه :
آدمی موجود شگفت‌انگیزی است با استعدادهای گوناگون از قبیل ادارک وقایع، قضاوتهای پیچیده یادآوری اطلاعات گذشته ، حل مسائل، طرح و انجام نقشه‌های مختلف، اما این ماشین ظریف و پیچیده ممکن است برای مقاصد مختلفی بکار افتد مثلاً جنگ طرح کند یا به اکتشاف فضایی بپردازد.انسان دیگر را تحقیر کند و یا بیماری را نوازش کند و بالاخره خواهان دوستی و سرافرازی می‌باشد یا سلطه‌جویی در جمع (براهنی ، ۱۳۴۹).

روانشناسان در نتیجه پژوهشها و بررسی‌های گوناگون و پی‌گیر دریافته‌اند که بیشتر رفتارهای آدمی به علت خاصی پدید می‌آیند.(پارسا، ۱۳۷۵)
ظهور رفتارهای انسان تنها به وجود محرک و متغیرهای ژنتیک وابسته نیست بلکه شدت و فرکانش متغیرهای مداخله‌گر درون ارگانیزمی در پدیدآیی رفتارهای انگیزشی و هیجانی سهم بسزایی دارند. (خداپناهی ، ۱۳۷۹)

هیجان پدیده‌ای است که هر روز در برخورد تن و روان ملاحظه می‌شود و مانعی مانند عشق، کینه، نفرت ، غم و شادی و خشم و غضب ، پرخاشگری و حالتهای دیگر انفعالی ما ویژگی‌های خاص خود موضوع هیجان را تشکیل می‌‌دهند . فرایندهای هیجانی با واکنش‌های بدنی غالباً دارای وابستگی هستند و حتی یکی در کارکرد دیگری تأثیر می‌گذارد. چنانکه قلب گاهی به شدت دچار ضربان می‌شود و اشک خودبخود از چشم‌ها فرومی‌ریزد یا آنکه رنگ رخسار فرد می‌پرد و به زردی می‌گراید و گاهی دستها و پاهای او می‌لرزد. ممکن است به زمین درغلطد. کوشش در راه مهار کردن واکنش‌های هیجانی عملی ارزشمند و انسانی و اجتماعی است. (پارسا، ۱۳۷۹)

اما گاهی هیجان‌ها در جهتی گرایش پیدا می‌کنند و با تأثیر خود بر امری نتیجه قابل قبولی به همراه خواهند داشت . اگر بخواهیم بطور کلی اثرگذاری هیجان‌ها را روشن سازیم باید بیاد داشته باشیم که هیجان نظامی است که هم بر نظام‌های دیگر اثر می‌گذارد و هم از آنها متأثر می‌شود. همانگونه که کوچکترین رفتار انسان تحت تأثیر عوامل متفاوت انگیزش و هیجانی قرار می‌گیرد و از آنجایی که پیشرفت تحصیلی به عنوان یک امر مهم در آموزش و پرورش یک امر مهمتر برای دانش‌آموزان در جهت رشد و شکوفایی ایشان در جوامع امروزی است

اثرگذاری هیجانات بر پیشرفت تحصیلی بسیار جدی است میل به پیشرفت از زمانهای گذشته وجود داشته است و انسانها برای رسیدن به هدفهای متعالی خود کوشش زیادی به عمل آوردند و یکی از راههای رسیدن به اهداف خود تحصیل علم و دانش در تمام مقاطع تحصیلی می‌باشد. بنابراین اگر فرد در این راه موفق شود می‌تواند به پیشرفت دست یابد و اهداف خود نائل گردد. پیشرفت تحصیلی بستگی به عوامل سندی چون محیط مدرسه، معلم ، کتابهای درسی و ; دارد. عوامل هیجانی فردی مثل کنجکاوی ، علاقمندی، اضطراب و ; عوامل هیجانی که محیط مدرسه در آن دخیل است طبیعتاً بر نمره درسی شاگردان اثرگذار است.

بنابراین منظور از این پژوهش بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم و پنجم دبستانهای منطقع ۱-۲ شهر تهران می‌باشد.

بیان مسئله :
هیجانها در زندگی آدمی دارای اهمیت فراوان می‌باشد. واژه هیجان را هنگامی به کار می‌بریم که می‌خواهیم به توصیف احساس‌هایی چون عشق، نفرت ، امید ، کنجکاوی و ; بپردازیم . این احساس‌ها در زندگی ما نقش بسیار مهمی را بعهده دارند و نه تنها در خوشبختی ما موثرند ، بلکه بر سلامت حافظه‌و نیروی عقل و ادارک ما نیز تأثیر دارند. به تجربه ما معنا می‌بخشند. در داوری ما در مورد اشخاص و اشیاء دخالت می‌کنند و در تصمیم کردار ما هم نفوذ انکارناپذیری دارند. آگاهی از تأثیر هیجان‌ها تنش ما را در رفتار خودمان و دیگران از جمله شاگردانمان افزایش می‌دهد. معلمان علاوه بر اینکه باید در رفتار شاگردان بینش داشته باشند لازم است برای پرورش هیجانهای آنها نیز کوشش کنند و برای تربیت هیجان‌های کودکان باید بکوشیم دو کار را انجام دهیم :

الف : به کودکان یاری دهیم تا ارزش‌های واقعی را درک کنند.
ب : آنان را در بیان هیجان‌هایشان به شیوه‌های خلاق و رضایت‌بخش رهبری کنند. (پارسا / ۱۳۷۷)
افراد طبق تفاوتهای فردی که با یکدیگر دارند از حوادث اطراف نیز بطور متفاوت برداشت می‌کنند. نشان دادن احساسات و عملکرد در موقعیت هیجانی هم در افراد متفاوت است. حال اگر در موقعیت کلاس دانش‌آموزان تحت تأثیر هیجانی قرار بگیرند بر هر یک از آنها تأثیر متفاوت بر جای خواهد گذاشت. اگر هیجانی بر علایق دانش‌آموزان منطبق باشد می‌تواند میزان یادگیری و بازدهی تحصیلی اثر مثبت داشته باشد ولی اگر هیجان ایجاد شده بر طبق تفاوتهای فردی موجب التذاذ فرد قرار نگیرد اثر منفی خود را نشان خواهد داد. بنابراین بدلیل اینکه هیجانها بر تمام امور زندگی انسان مخصوصاً بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد پژوهشگر قصد دارد به بررسی ارتباط بین هیجان‌خواهی دانش‌آموزانی که از نظر تحصیلی

پیشرفت دارند بیشتر است یا خیر. در پایان پژوهشگر به مقایسه هیجان‌خواهی دانش‌آموزان سال چهارم و پنجم که پیشرفت تحصیلی دارند با دانش‌آموزان همان مقطع که پیشرفت تحصیلی ندارند می‌پردازد. پژوهشگر در این پژوهش تلاش می‌کند به بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم و پنجم دبستان منطقه ۲ تهران بپردازد.

 

اهمیت و ضرورت پژوهش :
یکی از اهداف مهم این پژوهش این است که معلمان و مسئولان مدارسه را در هدایت دانش‌آموزان برای استفاده صحیح و بجا از هیجان‌ها در موقعیت‌های گوناگون یاری می‌رسانند. همچنین به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا آنها بتوانند هیجان‌های خود را کنترل کنند تا بتوانند در امر تحصیل علم و دانش موفق باشند و اگر معلمان از تأثیر هیجان‌خوهی دانش‌آموزان خود اطلاع کافی داشته باشند آنها می‌توانند راههای مهار هیجانها را به دانش‌آموزان ارائه دهند. بدین وسیله معلمان مدارس می‌توانند با فراهم کردن زمینه‌های مناسب هیجان‌خواهی دانش‌آموزان را ارضا نمایند و اگر این میل ارضا نگردد باعث می‌شود که در موقعیت‌های دیگر ارضا گردد و ممکن است زمانیکه معلمان مشغول تدریس هستند مشکلاتی را در کلاس

بوجود آورند و سبب کاهش یادیگری سایر دانش‌آموزان گردند و معلمان می‌توانند دانش‌آموزان هیجان‌خواه را مشخص نمایند و تمایلات هیجان‌خواهی آنهارا بشناسند و در مواقعی کانند زنگ ورزش از فعالیت‌هایی که آنها تمایل به انجام آن دارند استفاده کنند. این کار سبب می‌شود که در امر تحصیل تلاش خود را به کار گیرند . آگاهی از تأثیر هیجان‌ها منش ما را در رفتار خودمان و دیگران از جمله شاگردانمان افزایش می‌دهد معلمان علاوه بر اینکه باید در رفتار شاگردان بینش داشته باشند لازم است برای پرورش هیجان‌های آنان نیز کوشش کنند. ( پارسا ، کاربرد روانشناسی در تدریس ، ۱۳۷۷)

 

اهداف تحقیق :
هدف کلی : هدف کلی در این پژوهش بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم و پنجم دبستان‌های منطقه ۲ شهر تهران می‌باشد.
اهداف جزیی :
اهداف جزئی در این پژوهش عبارتند از :
۱- بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی
۲- بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی
۳- بررسی هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی دارند با هیجان‌خواهی دانش‌آموزان همان مقطع که پیشرفت تحصیلی ندارند.
۴- بررسی هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارمکه پیشرفت تحصیلی دارند با هیجان‌خواهی دانش‌آموزان همان مقطع که پیشرفت تحصیلی ندارند.

فرضیه‌ها :
فرضیه اول : بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی منظقه ۲ شهر تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم : بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی دبستانهای منطقه ۲ شهر تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم : میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی که پیشرفت تحصیلی دارند بیشتر از دانش‌آموزانی است که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
فرضیه چهارم : میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی که پیشرفت تحصیلی دارند بیشتر از دانش‌آموزانی است که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
متغیرها :
متغیر مستقل : هیجان‌خواهی و احساس‌جویی
متغیر وابسته : پیشرفت تحصیلی

تعاریف نظری :
هیجان : این اصطلاح به معنی حرکت ، تحریک ، حالت تنش یا تهیج می‌باشد. (پورافکاری ، واژه‌نامه روانشناسی و روانپزشکی ، ۱۳۷۳)
هیجان‌خواهی : نیاز به گوناگونی ، تازگی و مجموعه‌ای از احساس‌ها و تجربه‌ها و رضایت به خطرهای روانی و فیزیکی و اجتماعی به منظور رسیدن به چنین تجربیاتی .(دران شولتز ، نظریه شخصیت ، ۱۹۹۰)
احساس‌جویی : بعدی که در آن می‌توان افراد را بر حسب میزان علاقه، التذاد از فعالیتهایی که با سطح بالایی از احساس همراهند.
پیشرفت تحصیلی : چنانکه آموخته‌های آموزشگاهی فرد متناسب با توان و استعداد بالقوه او باشد یا آموخته‌های فرد متناسب با توان و استعدادهای وی بوده، در یادگیری فاصله‌ای بین توان بالقوه و بالفصل او نباشد می‌توان گفت دانش‌آموز به پیشرفت تحصیلی نائل شده است. (سیف ، ۱۳۷۴ )
همچنین پیشرفت تحصیلی زمانی حاصل می‌شود که فعالیتهای آموزش معلم و کوشش‌های یادیگری دانش‌آموزان به بازدهی مطلوب بینجامد. (سیف ، ۱۳۷۴)

تعاریف عملیاتی :
هیجان‌خواهی : منظور از هیجان‌خواهی نحوه‌ای است که فرد در آزمون هیجان‌خواهی زاکرمش بدست می‌آورد.
پیشرفت تحصیلی : منظور شاخص پیشرفت تحصیلی در این پژوهش معدل ۱۷ به بالا نمرات دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته است.

فصـل دوم
ادبیات تحقیق

مقدمه :
روان‌شناسان در نتیجه پژوهشهای گوناگون ویی‌گیر دریافته‌اند که بیشتر رفتارهای آ‌دمی بعلت خاصی پدید می‌آیند. (پارسا، ۱۳۷۵) .
ارسطو نخستین کسی است که میان مؤلفه‌های فیزیولوژیکی و روانی هیجان عنوانهای ماده ، شکل یا نگاره را مطرح نمود. (پارسا ، ۱۳۷۵)
بقراط حکیم چهار ماده سیال : خون، صفرا ، سودا ، بلغم را اساس هیجانها می‌دانست. ) پارسا ، ۱۳۷۵)
واژه هیجان که در زبان متداول با واژه‌های شور، احسسا ، انفعال عاطفه معادل است روشنگی پاسخی است که موجود زنده از نظر «۱) برانگیختگی بدنی ، ۲) واکنش‌های بیانی ، ۳) تجربه آگاه در برابر محرک‌ها از خود نشان می‌دهند. (پارسا ، ۱۳۷۵)
کرول ایزارد معتقد است که در تعریف کامل هیجان باید به این موارد سه گانه توجه داشت:
۱) فرایندهایی که در دستگاه عصبی رخ می‌دهد.
۲) الگوهای شهود و بیانگر هیجان در چهره
۳) احساس آگاهانه هیجان
همچنین به انواع ده‌گانه هیجان اشاره کرده است و معتقد است که بیشتر این هیجان‌ها در دوره شیرخوارگی (تولد تا ۲ سالگی) وجود دارند و هیجان‌های دیگر ترکیبی از این هیجان‌های ده‌گانه بشمار می‌آیند، چنانکه عشق ترکیب از عامل سردانگیز به اضافه شادمانی است. (پارسا ، ۱۳۷۵)
در این فصل پژوهشگر قصد دارد پیشینه‌ای از هیجان را بیان نماید، همچنین به تأثیر هیجان بر سیستم عصبی و رویدادهای بدنی می‌پردازد و ارتباط بین هیجان خواهی و استفاده از مواد مخدر و نابهنجاری‌های روانی و روابط میان فردی مشخص نماید.
علاوه بر این چند مورد از نظریات دانشمندان در مورد هیجان را مطرح ساخته و او همچنین تحقیقاتی که در داخل و خارج کشور در رابط با اثر هیجان خواهی بر پیشرفت تحصیلی انجام گرفته با ارائه نتایج آنها بیان می‌نماید.

ماهیت هیجان :
هیجان‌ها چهار بْعد دارند :
۱) عنصر ذرهنی به هیجان احساس می‌دهد. هیجان از نظر شدت و کیفیت در سطح ذهنی احساس می‌شود.
۲) عنصر زیستی فعالیت دستگاههای خودمختار و هورمونی را شامل می‌شود به این صورت که آنها برای آماده کردن رفتار کنار آمدن سازگارانه و تنظمی آن در هیجان دخالت دارند. فعالیت نوروفیزیولوژیکی آنچنان با هیجان آمیخته است که هر گونه تلاش برای تجسم فردی عصبانی که برانگیخته نباشد تقریباً غیرممکن است.
۳) عنصر کارکردی (هدفمند) به این سوال مربوط می‌شود که وقتی فرد هیجانی را تجربه می‌کند چه فایده‌ای از آن می‌برد . آدم بدون هیجان از لحاظ تکاملی در مقایسه با سایر آدم‌ها اشکال دارد.
۴) عنصر بیانگر جنبه اجتماعی و ارتباطی هیجان است به تجربه‌های خصوصی ما از طریق ژستها ، آواگریها ، و به تیره جلوه‌های صورت به دیگران ابراز و منتقل می‌شود . پس هیجان‌ها کل بدن ما را درگیر می‌کنند. احساس‌ها و پدیدارشناسی‌مان، زیست شیمی و نظام عضلانی‌مان، امیال و هدفهامیان و ارتباط و تعاملمان با دیگران را در برمی‌گیرد. (سید محمدی ، ۱۳۸۱)
این تعریف هیجان نشان می‌دهد که چگونه جنبه‌های گوناگون تجربه با یکدیگر هماهنگ می‌شوند. هیجان چیزی است که عناصر زیستی ، ذهنی ، کارکردی و بیانگر را به صورت یک واکنش منسجم به رویداد برانگیزنده آن درمی‌آورد. (سیدمحمدی ، ۱۳۸۱)

چه چیزی موجب هیجان می‌شود:
برای پی‌بردن به اینکه چه چیزی موجب هیجان می‌شود بر اساس این یک مجادله مهم زیست‌شناسی در برابر شناخت بوجود می‌آید که آیا هیجان‌ها عمدتاً پدیده‌های زیستی هستند یا شناختی ؟ اگر هیجانها عمدتاً زیستی باشند پس باید از یک مرکز زیستی مثل مدارهای فنری آناتومی اعصاب سرچشمه بگیرند. اما اگر هیجان‌ها عمدتاً شناختی باشند باید از رویدادهای ذهنی مثل ارزیابی ذهنی علنی یک رویداد خاص سرچشمه بگیرند.

دیدگاه زیستی هیجان :
دیدگاه زیستی معتقد است که انسانها چیزی بین ۲ تا ۱۰ هیجان اصلی دارند. دیدگاه زیستی معمولاً بر چندین هیجان اصلی تأکید می‌کند. ریچارد سولومون (۱۹۸۰) از وجود دو سیستم مغزی ناهشیار خبر می‌دهد بطوری که هر تجربه ناخوشایندی بطور خودکار و بازتابی با تجربه‌ای خوشایند مقابله می‌کند و هر تجربه ناخوشایند به طور خودکار و بازتابی با تجربه‌ای ناخوشایند مقابله می‌کند.
جفری گری (۱۹۹۴) سه سیستم هیجان را معرفی می‌کند که از سه مدار فنری جداگانه سرچشمه می‌گیرند: سیستم گرایش رفتاری (شادی) ، سیستم جنگ و گریز (خشم و ترس) ، سیستم بازداری رفتاری (اضطراب ) .
جک پنک‌سپ (۱۹۸۲) بر اساس چهارگذرگاه جداگانه درون دستگاه لیبیک ، چهار هیجان ترس، خشم ، وحشت ، انتظار را معرفی می‌کند. نانسی اشتاین و تام تراباسر (۱۹۹۲) بر چهار هیجان شادی، غم ، خشم و ترس تأکید می‌کنند، زیرا این هیجان‌ها واکنش به چهار وضعیت اهداف مهم و ارزشمند را منعکس می‌کنند. موفقیت (شادی) ، شکست (غم) ، ممانعت (خشم)، و بلاتکلیفی هدف (ترس). سیلوان تام کینز (۱۹۷۰) شش هیجان را مشخص می‌کند علاقه، ترس ، تعجب ، خشم ، اندوه و شادی زیرا او معتقد است که شش الگوی متفاوت شلیک عصبی این هیجان‌های گوناگون را به بار می‌آورد. کارول ایزاد (۱۹۹۱) بر اساس نظریه هیجان‌های متمایز خود ده هیجان را معرفی می‌کند خشم ، ترس ، اندوه ، شادی ، نفرت ، تعجب ، شرم ، گناه ، علاقه و تحقیر.
آنچه که در این محققین پژوهش‌ها قبول دارند این است که :
۱) تعداد محدودی هیجان اصلی وجود دارد ، .
۲) هیجان‌های اصلی در تمام انسانها و حیوانات عمومیت دارند.
۳) هیجان‌های اصلی محصول تکامل‌اند.
و آنچه این پژوهش‌ها را از هم جدا می‌کند این است که هر یک بر مبنای زیستی خاصی که تجربه هیجانی را هماهنگ می‌کند تأکید می‌ورزد. (سید محمدی ، ۱۳۸۱)

دیدگاه شناختی هیجان :
دیدگاه شناختی قاطعانه می‌گوید که انسانها بر خلاف آنچه دیدگاه زیستی معتقد است با بیشتر از ۲ تا ۱۰ هیجان را تجربه می‌کنند. نظریه‌پردازان شناختی می‌گویند درست است که تعداد محدودی مدار عصبی و واکنش بدنی مثل واکنش جنگ و گریز وجود دارد اما چند هیجان مختلف می‌توانند از واکنش زیستی یکسان ایجاد شوند.
از دید نظریه‌پردازان شناختی ، انسانها هیجان‌های بسیار متنوعی را تجربه می‌کنند زیرا موقعیت‌ها را می‌توان بسیار متفاوت تعبیر کردو به این علت که هیجان از مخلوط تعبیر شناختی، زبان ، دانش شخصی، اجتماعی شدن و فرهنگ ناشی می‌شود هر نظریه‌پرداز شناختی برای معرفی تعداد نامحدود هیجان‌های انسان دلایل خوبی دارد وجه مشترک آنها این فرض است که «هیجان‌ها در پاسخ به ساختارهای معنی موقعیت‌های معین به وجود می‌‌آیند هیجان‌های مختلف در پاسخ به ساختارهای معنی مختلف ایجاد می‌شوند». (فریجدا ، ۱۹۸۸ ؛ نقل از سید محمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان‌های اصلی :
هیجان‌ها را می‌توان به صورت کلی در نظر گرفت یا به صورت اختصاصی. هیجان‌های به اصطلاح اصلی آنهایی هستند که ویژگی‌های زیر را دارند:(اکمن و دیویدسون ، ۱۹۹۴) :
۱) فطری هستند نه اکتسابی

۲) در همه افراد از شرایط یکسانی ناشی می‌شوند. شکست همه را غمگین می‌کند و به سن و فرهنگ و غیره ربطی ندارد.
۳) به صورت منحصر به فرد مشخص هستند مثلاً از طریق جلوه صورت ابزار می‌شوند.
۴) پاسخ فیزیولوژیکی مشخصی را فرامی‌خوانند.
مطمئناً هیجان‌ها در طول زندگی تغییر و تحول می‌یابند. با این حال، به رغم تفاوتهای موجود در تجربه شخصی و ضروریات فرهنگی ، همه ما در این هیجان‌های اصلی مشترک هستیم. (سید محمدی ، ۱۳۸۱)

 

هیجان‌ها چه فایده‌ای دارند؟ :
این سوال روشن می‌سازد که هیجان‌ها هدفمند هستند. از دیدگاه کارکردی، هیجان‌ها به این علت تکامل یافته‌اند که به ما کمک کنند تا با تکالیف اساسی زندگی کنار بیاییم . علاوه بر این هیجان‌ها به هدف‌های اجتماعی هم کمک می‌کنند. هیجان‌ها احساسات ما را به دیگران منتقل می‌کنند و بر نحوه تعامل دیگران بر ما تأثیر می‌گذارند، و ما را به تعامل اجتماعی فرامی‌خوانند و نقش مهمی در برقراری روابط میان فردی حفظ و قطع آن دارند. ” از نقطه نظر کارکردی چیزی به نام هیجان «بد» وجود ندارد. شادی الزاماً هیجان خوبی نیست و خشم و ترس لزوماً هیجان بدی نیستد.”(ایزارد ، ۱۹۸۲ به نقل از سیدمحمدی ۱۳۸۱)
همه هیجان‌ها مفید هستند زیرا که را معطوف می‌کنند و رفتار را با توجه به موقعیت‌هایی که فرد مواجه می‌شود به جایی که لازم است هدایت می‌کنند. (سیدمحمدی ، ۱۳۸۱)

جلوه‌های هیجانی :
جلوه‌های هیجانی پیام‌های قدرتمند و غیرکلامی هستند که احساسات ما را به دیگران می‌رسانند. جلوه‌های هیجانی نحوه تعامل افراد را تنظیم می‌کند، چنان که جلوه هیجانی ما می‌تواند واکنش‌های رفتاری گزینشی طرف مقابلمان را برانگیزد. جلوه‌های هیجانی ما را به تعامل اجتماعی فرامی‌خوانند و آن را تسهیل می‌کنند. بسیاری از جلوه‌های هیجانی در این راستا به صورت اجتماعی برانگیخته می‌شوند که نه به صورت زیستی. (سید محمدی ، ۱۳۸۱)

چرا هیجان داریم ؟ :
برخی معتقدند که هیجان‌ها هیچ هدف مفیدی ندارند چنانکه فعالیت جاری را مختل می‌کنند، رفتار را بر هم می‌زنند ، ما را از قبول و منطقی بودن دور می‌کند (هب ۱۹۴۹ ؛ مندلر ؛ ۱۹۸۴) استدلال آنها این است که هیجان‌ها یک زمانی وظایف تکاملی مهمی هستند اما در عصر نوین دیگر چنین وظایفی ندارند. بنابراین همه قبول دارند که هیجان‌ها بر نحوه فکر کردن ، احساس کردن و رفتار کردن ما تأثیر می‌گذارند. زندگی پر از چالش‌ها، استرس‌ها و مشکلاتی است که باید آنها راحل کنیم، علت اینکه هیجان داریم این است که هیجان راه‌حل‌هایی برای این چالش‌ها ، فشارها و مشکلات هستند (اکمن ، ۱۹۹۲ فریجدا ، ۱۹۸۰) هیجان‌ها با هماهنگ کردن فرایندهای ذهنی، زیستی ، انگیزشی و بیانگر ” وضعیت ما در ارتباط با محیط‌مان را تثبیت می‌کند” . (لیونسون ، ۱۹۹۹) ” و ما را به پاسخ‌های ویژه و کارآمد مناسب با مسائل بقای جسمانی و اجتماعی مجهز می‌کنند” . (کلنترو کراس ۱۹۹۹) . (سیدمحمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان انسان در محدوده یک طرح دو سیستمی عمل می‌کند . جنبه زیستی این سیستم هیجان همان است که انسانها با حیوانات دیگر در آن سهیم‌اند و این جزئی از سیستم هیجان است که برای حل کردن تکالیف اساسی زندگی تکامل یافته است. چون تعداد کمی از تکالیف زندگی اساسی هستند، هیجان به صورت نمونه نخستین قالبی‌ای عمل می‌کند که پاسخ‌های محدود، اما بسیار مناسبی را بسیج و هماهنگ می‌کند. این شیوه‌های قالبی پاسخدهی به تکالیف اساسی زندگی هستند آنها خودکار و کاملاً زیستی هستند. بنابراین این شیوه‌های خودکار پاسخ‌دهی به مشکلات در صورتی که با موقعیت مناسب باشند بسیار سازگارانه هستند اما چنانچه آنها در موقعیت‌های دیگری برانگیخته شوند می‌توانند نامناسب باشند بنابراین برای اینکه هیجان‌ها در موقعیت‌های گوناگون سازگارانه باشند باید آنها را تنظیم و کنترل کرد. (سیدمحمدی، ۱۳۸۱)

هیجان‌خواهی :
هیجان‌خواهی نیز مانند برون‌گرایی بر اساس توانایی برانگیختن قرار دارد. فردی که زیاد هیجان‌خواه است تحریک مغزی مداوم را ترجیح می‌دهد، از کارهای یکنواخت خسته می‌شود و همواره به دنبال آن است که از طریق تجربه‌های یهج‌انگیختگی خود را بیشتر کند. فردی که کم هیجان‌خواه است تحریک مغزی کمتری را ترجیح می‌دهد و کارهای یکنواخت را نسبتاً خوب تحمل می‌کند. بطور کلی ساختار هسجان‌خواهی به مقدار تغیر و تنوعی مربوط می‌شود که دستگاه عصبی مرکزی فرد (فنر و نخاع ثوکی) نیاز دارد بطوری که هیجان‌خواهان ترجیح می‌دهند فعالیت‌های خود را تغییر می‌دهند (کانالهای تلویزیون را عوض کنند، مواد مخدر خود را تغییر دهند ، شریکان جنسی خود را عوض کنند، و مواردی از این قبیل) . (زاکرمن ، ۱۹۹۴)
هیجان‌خواهی صفتی است که به این صورت تعریف می‌شود: جستجوی هیجان‌ها و تجربه‌های متنوع، تازه پیچیده و پرشور و میل به ریسک کردن بدنی ، اجتماعی و قانونی، و مالی به خاطر خود این تجربه‌ها (راکرمن ، ۱۹۹۴) .

ماروین زاکرمن برای اینکه تمایل هیجان‌خواه به پذیرفتن مخاطرات بدنی ، مخاطلات اجتماعی، مخاطرات قانونی، مخاطرات مالی را نشان دهد. اینگونه مخاطرات بهایی هستند که هیجان‌خواهان دوست دارند بپردازند تا هیجان‌ها و تجربه‌هایی که به دنبالش هستند به دست آورند. (سید محمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان‌خواهی از چهار ویژگی تشکیل مس‌شود : هیجان‌زدگی و ماجراجویی (TAS) میل به مخاطره‌جویی بدنی است . فعالیت‌های غیر رقابتی که مستلزم خطر و مبارزه شخصی است . تجربه جویی (ES) میل به دنبال کردن تجربه‌ها از طریق ذهن و حواس است نقاشی و موسیقی و برخی انواع مخدر دنبال کردن تجربه از طریق حواص را می‌رساند، در حالی که سبک زندگی خودانگیخته و ناهمرنگ با جماعت به ویژه با جماعت غیرعادی تجربه‌جویی از طریق ذهن را نشان می‌دهد. بازداری زدایی (DIS) میل به رها کردن خود از قید و بندهیا اجتماعی به خاطر لذت‌جویی است. مصرف الکل به عنوان وسیله‌ای برای بازداری زدایی و شرکت در قمار بازی، تنوع جنسی و میهمانی‌های بی‌‌بند و بار و بازداری‌زدایی را نشان می‌دهد. حساسیت نسبت به یکنواختی و ملال (BS) بیزاری از هرگونه کار یکنواخت است. یکنواختی در کار، تکرار ، تجربه یا مواجه شدن با افراد کسالت‌آور. وقتی که اوضاع تغییر نمی‌کند ، آدم حساس نسبت به یکنواختی بی‌قرار و بی‌تحمل می‌شود . (زاکرمن ، ۱۹۷۸ به نقل از سیدمحمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان‌خواهی و برون‌گرایی همبستگی ضعیفی با هم دارند (زاکرمن ، ۱۹۷۹) . گر چه هر دو صفت از جستجوی محیط‌های تحریک کننده سرچشمه می‌گیرند. ماروین زاکرمن (۱۹۹۴) تفاوت بین این دو ساختار را شرح می‌دهد برون‌گرایان از معاشرت و بودن با دیگران لذت می‌برند، اما هیجان‌خواهان بیشتر به ارزش تحریکی که دیگران فراهم می‌‌آورند، علاقمند هستند. هیجان‌خواه به جای معاشرت به ۱) جستجوی تجربه جدید ، ۲) مخاطره جویی ، ۳) فعالیت‌های غیرعادی علاقه دارد. (سیدمحمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان‌خواه و جستجوی تجربه‌های جدید:
فرد هیجان‌خواه همواره به دنبال تجربه‌های جدید است. هیجان‌خواهان در مقایسه با هیجان‌گریزها، فعالیت جنسی بیشتر و متنوع‌تری دارند، هیجان‌خواهان در مقایسه با هیجان‌گریزها، داشتن رابطه و درگیری عاطفی را شرط لازم روابط جنسی نمی‌دانند. به علاوه، هیجان خواهان در مقام پدر یا مادر ملاک‌های آسان‌گیرانه‌تری برای فعالیت جنسی فرزندانشان تعیین می‌کنند (زاکرمن ، تاش آپ و فینر ، ۱۹۷۶ـ به نقل از سیدمحمدی ، ۱۳۸۱) . جستجوی تجربه‌های جدید به انحرافاتی چون ویرانگری، پرخاسگری ، دزدی و تبهکاری گسترش می‌یابد. (نیوکام و مک‌گی ۱۹۹۴، به نقل از سیدمحمدی، ۱۳۸۱) تأثیر هیجان‌خواهی بر مصرف مواد ، رابطه بین هیجان‌خواهی و انحراف نوجوانی را توجیه می‌کند به طوری که هیجان‌خواهی مصرف مواد را پیش‌بینی می‌کند و مصرف مواد انحراف کلی را پیش‌بینی می‌نماید. (نیوکام و مک‌گی، ۱۹۹۱، به نقل از سید محمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان‌خواه و مخاطره‌جویی:
هیجان‌خواهان داوطلبانه به سرگرمی‌هایی می‌پردازند که از لحاظ بدنی مخاطره آمیزند، مخاطره‌جویی هیجان خواهان در زمینه‌های گوناگون زندگی آشکار می‌شود (هیجان‌خواهان در مقایسه با هیجان‌گریزها در شرایط عادی به سرعت، خیلی بالاتر از محدودیت سرعت تعیین شده رانندگی می‌کنند) . (سید محمدی ، ۱۳۸۱)

هیجان‌خواه و فعالیت‌های غیرعادی:
هیجان‌خواهان بسیار در فعالیت‌های غیرعادی مثل هیپنوتیزم و پژوهش‌های دارویی شرکت می‌کنند. بیشتر هیجان‌خواهان برای فعالیت‌های پرخطر و غیرعادی داوطلب هستند. (سیدمحمدی ، ۱۳۸۱)

مبنای زیستی هیجان‌خواهی :
هیجان‌خواهان منابع شدید تحریک را می‌جویند و بوسیله آن تهییج می‌شوند (زاکرمن ، ۱۹۹۴ به نقل از سیدمحمدی ۱۳۸۱) . علاقه هیجان‌خواهان به محرک‌هایی که موجب واکنشهای سوگیری می‌شوند به ما کمک می‌کند که بدانیم چرا آنها فعالیت‌هایی را جستجو می‌کنند و آنها را ترجیح می‌دهد (زاکرمن ۱۹۹۴، به نقل از سید محمدی ، ۱۳۸۱) .
رویدادهای زیست شیمیایی در مغز تعیین می‌کنند که چگونه افراد به تحریک محیطی واکنش نشان می‌دهند. به همین خاطر, پژوهشگران رابطه بین صفت هیجان‌خواهی و رویدادهای زیست شیمایی در مغز را بررسی کرده‌اند. مطمئن‌ترین یافته این است که هیجان‌خواهان مونوآمین اکسد از (MAO) کمی دارند (اسکولر و همکاران ، ۱۹۷۸ به نقل از سیدمحمدی ، ۱۳۸۱). MAO آنزیم دستگاه لیمبیک است که انتقال دهنده‌های مغز مثل درپامین و سروتونین را تجزیه می‌کنند.

دوپامین در تجربه‌های پاداش که از لحاظ زیستی مهم هستند مثل غذا و میل جنسی، دخالت دارند به همین خاطر رفتارهای گرایش را تسهیل می‌کند. سروتونین در بازداری زیستی ، یا دستگاه توقف فیزیولوژیکی در مغز دخالت دارد و از این رو جلوی رفتارهای گرایش را می‌گیرد. هیجان‌خواهان مقدار نسبتاً زیادی دوپامین دارند و به همین خاطر زیست شیمی آنها گرایش را به بازداری ترجیح می‌دهند .(زاکرمن ، ۱۹۹۴ به نقل از سیدمحمدی ۱۳۸۱).

 

مفهوم هیجان :
واژه هیجان را هنگامی به کار می‌بریم که می‌خواهیم به توصیف احساس‌هایی چون عشق، نفرت، غم ، شادی ، امید ، کنجکاوی، رحم، سرگرمی و جز این‌ها می‌پردازیم.
این احساس‌ها در زندگی مانقش بسیار مهمی را بعهده دارند و نه تنها در خوشبختی ما موثرند، بلکه در سلامت حافظه و نیروی عقل و ادارک ما نیز تأثیر دارند ، به تجربه معنا می‌بخشند و در تصمیم و کردار ما هم نفوذ انکارناپذیری دارند. (پارسا ، ۱۳۷۷)

روان‌شناسان کوشیده‌اند تا هیجان را به گونه‌ای روشن کنندن اما با دشواری‌های گوناگون روبرو شده‌اند، بعضی‌ها هیجان را به گونه‌ای روشن کنند، اما با دشواری‌های گوناگون روبر شده‌اند، بعضی‌ها هیجان را نوعی انگیزه دانسته‌اند و بعضی دیگر آن را فرایندی مغایر انگیزه شناخته‌اند.

گروهی هیجان را تغییرات بدنی عنوان داشته‌اند، در حالی که گروهی دیگر آن را احساس‌های ذهنی معرفی کرده‌اند که موجود آدمی کیفیت آن را گزارش می‌کند. (پارسا ، ۱۳۷۵)
بسیاری از مردم هیجان‌ها را عوامل مثبت ، یا منفی بر حسب پیامدهایشان ارزیابی می‌کنند. (پارسا ، ۱۳۷۵)

به عقیده داروین هیجان‌ها جلوه‌هایی از رفتارهای سازش پذیر قبلی هستند. بعضی‌ها تجربه و نمایش هیجان‌ها را معلول یادگیری می‌دانند، بنا به بررسی‌های جدید هم عوامل فطری و هم آموختنی در بروز هیجان‌ها دخالت دارند.
وقتی حالت هیجانی به انسان دست می‌دهد در بدن تغییراتی پدید می‌آیند که روان به فیزیولوژیست‌ها به سنجش آنها پرداخته‌اند. (پارسا ، ۱۳۷۵)