فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ
دریافت فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ به همراه پاورپوینت رایگان!
🎁 پیشنهاد ویژه برای شما!
با خرید پروژه فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ، یک پاورپوینت حرفهای با طراحی جذاب و قابل استفاده بهصورت کاملاً رایگان به شما اهدا میشود.
✨ چرا فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ انتخاب مناسبی است؟
- ۱۵۷ صفحه فرمتبندیشده و استاندارد: فایل Word حاوی ۱۵۷ صفحه کاملاً تنظیمشده است و آماده برای چاپ یا ارائه میباشد.
- مطابق با استانداردهای علمی: این فایل مطابق با اصول و استانداردهای دانشگاهی و مؤسسات آموزشی تهیه شده و بهخصوص برای دانشجویان و دانشآموزان مناسب است.
- محتوای دقیق و منظم: فایل نهایی بدون هیچگونه بهمریختگی ارائه میشود و تمامی موارد بهدرستی تنظیم شدهاند.
- پاورپوینت رایگان: بهعنوان یک هدیه ویژه، پاورپوینت آماده با طراحی زیبا و استاندارد به همراه فایل Word دریافت خواهید کرد.
- آماده برای ارائه: فایلها بهطور کامل آمادهاند و نیازی به تغییر یا ویرایش برای ارائه در کلاسها و سمینارها ندارند.
- مطالب علمی و کاربردی: این فایل شامل اطلاعات علمی بهروز و مفید است که به شما در درک بهتر موضوعات کمک خواهد کرد.
- قابلیت ویرایش آسان: فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ بهطور کامل فرمتبندی شده است و بهسادگی قابل ویرایش است تا با نیازهای شما هماهنگ شود.
- تضمین کیفیت: ما کیفیت این فایل را تضمین میکنیم و در صورت بروز هرگونه مشکل، پشتیبانی کاملی ارائه میدهیم.
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ دارای ۱۵۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
بخشی از فهرست مطالب پروژه فایل کامل و عالی مقایسه و بررسی فرآوری کانسارهای کرومیت دار با روش های فلوتاسیون، ثقلی و لیچینگ
فصل ۱
مطالب واطلاعات کلی در مورد کرومیت
فصل ۲
فرآوری مجدد با طله های کرومیت
۱-۲ مقدمه
۲-۲ روش آزما یشگاهی
۳-۲ نتایج وبحث در مورد موضوع
۴-۲ نتیجه گیری
فصل ۳
استخراج با حلال اسید سولفوریک از کرومیت غلیظ ترکی
۱-۳ مقدمه
۲-۳ مواد لازم برای شروع به کار
۳-۳ تشکیلات آزمایشگا هی و روش کار
۴-۳ نتایج به دست آمده و بحث
۵-۳ نتیجه گیری
فصل ۴ 112
مقایسه مستقیم تحلیل های اندازه مکانیکی و عددی کمی کرومیت،فینلند
۱-۴ مقدمه
۱-۱-۴ مطالب کلی (نمونه هاومحدوده ها )
۲-۱-۴ کار برد تجزیه الکترودینا میکی
۲-۴ تجزیه های اندازه غربانی کرومیت در سنگ معدن شکسته
۱-۲-۴ غربال کردن مکانیکی و تجزیه های اندازه غربالی
۲-۲-۴ تفکیک مایعات به وسیله سنگین و تجزیه غلظت کرومیت اندازه غربالی
۳-۴ تجزیه های اندازه تصویری کرومیت در غلظت وسنگ معدن
۱-۳-۴ تجزیه ها ی تصویری وذرات
۲-۳-۴ غلطت کرومیت
۳-۳-۴ کرومیت در سنگ معدن نشکسته
۴-۴ مقایسه
۵-۴ نتیجه گیری
فصل ۵ 124
اثرات نوع کف کننده وارتفاع کف بر عملکرد شناور سازی کرومیت در سنگ معدن
۱-۵ مقدمه
۲-۵ جزئیات آزمایشگاهی
۳-۵ نتایج و بحث
۴-۵ نتیجه گیری
فصل ۶ 147
احیای کرومیت در حضور سیال سیلسیی
۱-۶ مقدمه
۲-۶ نتایج وروش کار تجربی
۳-۶ جنبش ها ی احیا
۴-۶ نتیجه گیری
فصل اول
مطالب و اطلاعات کلی در مورد کرومیت
کانی کرومیت تا پیش از سال ۱۷۶۶ به نام « سرب قرمز» شناخته میشد. در سال ۱۷۶۱، johann Gottlob Lehmann دریافت که یک کانی قرمز نارنجی در کوههای اورال وجود دارد که او آن را سرب قرمز سیبرین Siberian نامید.
در سال ۱۷۷۰، Peter Simon PallaS مکان مشابه Lehmann را دید و یک کانی سرب قرمز رنگ را یافت که خواص خیلی مفیدی را مانند رنگ ها در نقاشی داشت.
در سال ۱۷۹۷، Nicolas-Louis Vauquelin شیمیدان فرانسوی برای اولین بار عنصر کرم (Cr) و نمونه های کانسنگ کروکوئیت را در یکی از معادن طلای سیبری نخستین کانی کروم دار کشف شد و کروکوائیت با ترکیبPbCrO4 نامگذاری شد. او قادر بود که اکسید کروم CrO3 را از اختلاط کروکوئیت با اسید هیدروکلریک بدست آورد.
او متوجه شد که کانی کرومیت به فرمول شیمیایی ۴PbCro، محتوی اکسید یک فلز ناشناخته تا آن زمان میباشد، از آنجائی که ترکیبات کروم اکثراً دارای رنگههای گوناگون از قبیل قرمز، زرد، آبی روشن و… میباشد، واگولین با درک این امر نام کروم را از لغت یونانی کروما (Chroma) به معنی رنگ برای این عناصر اقتباس نمود.
اگر چه کروم علاوه بر کرومیت در مواد معدنی دیگری نیز یافت میشود، اما کرومیت تنها منبع تجاری آن تلقی میشود. یک سال بعد از شناسایی عنصر کروم توسط Vauquelinدر سال ۱۷۹۸، در کوههای اورال شوروی سابق کانسنگ کرومیت کشف شد.
وی همچنین کشف نمود که می توان کروم فلزی را بوسیله حرارت دادن اکسید در کوره زغال چوب بدست می آورند. همچنین وی آثار کروم در جواهرات قیمتی مانند یاقوت یا زمرد را تشخیص داد.
در طول دهه ۱۸۰۰ کروم عمدتاً به صورت جزء سازنده رنگ ها استفاده می شد اما حالا عمدتاً (۸۵% آن) برای آلیاژهای فلزی مصرف می شوند و باقی مانده در صنعت شیمی، صنایع نسوز و ذوب آهن استفاده می شود.
از آن زمان تا سال ۱۸۲۷ میلاکی کرومیت حاصل از سلسله جبال اورال شوروی سابق تنها مرکز عمده عرضه کرومیت جهان محسوب میشد وبیشتر مورد مصارف شیمیایی قرار میگرفت. کشف کرومیت در مریلند در سال ۱۸۲۷ و متعاقب آن در ایالات پنسیلوانیا و ویرجینیا و همچنین کشف و توسعه کانسارهای عظیم کرومیت در ترکیه در سال ۱۸۶۰، شوروی سابق را از صدر فهرست تولید کنندگان کرومیت در جهان خارج ساخت، این ماده معدنی تا اوایل سال ۱۹۰۰ میلادی عمدتاً برای صنایع شیمیایی مصرف میگردید ولی از آن پس به طور وسیع در مصارف تولیدات متالورژی و نیز آجرهای نسوز به کار رفت.
برای اولین بار در سال ۱۹۱۳، فلز کروم در صنعت تولید فولاد ضد زنگ به کار برده شد، پس از آن این عنصر در جامعه صنعتی موقعیت استراتژیک یافته و تقریباً در دهه، تولید سالانه کرومیت دو برابر شده است، به طوری که امروزه با ذخیره ۳۶۰۰ میلیون تن، در جهان میزان تولید سالیانه آن به ۷/۱۳ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ رسیده است.
کلارک (G. L. Clark) و آللی (A. Ally) در سال ۱۹۳۲ نمونه های زیادی از کرومیت های بوشولد، رودزیا، کوبا و یونان را بطریقه شیمیایی تجزیه کرده اند. در این نمونه ها مقدار Cr2O3 بین ۳۳ تا ۵۳ درصد متغیر بوده است. این دو نفر نشان داده اند که پارامتر شبکه کرومیت با پائین آمدن مقدار درصد Al2O3 در ترکیب جسم از ۱۷۹/۸ آنگستروم تا ۲۸۵/۸ آنگستروم تغییر می کند.
هفتاد نمونه از کرومیت های شمال و جنوب ایران نیز در سال ۱۳۴۱ مورد تجزیه شیمیائی قرار گرفته است، مقدار Cr2O3 در این نمونه ها بین ۴۸ درصد تا ۶۳ درصد متغیر بوده است، ضمنا مقدار a (پارامتر شبکه ای) برای نمونه ای با ۱۲/۶۱ درصد Cr2O3 به مقیاس ۲۸۲۷/۸ آنگستروم محاسبه شده است.
کانه کروم یعنی کرومیت به طورکلی در سنگهای اولترابازیک (هارزبورژیت، پریدوتیت، دونیت. گابرو، نوریت و پیروکسنیت ) با ویژگیهای فوق الذکر متمرکز میشود و در واقع ترکیب آن تابع سنگهای اطراف آن میباشد، هر چقدر مقدار اولیوین در سنگ بیشتر باشد، مقدار ۳O2Cr نیز در ترکیب کرومیت بیشتر خواهد بود به لحاظ ساخت، بخشی از کرومیت به صورت اتومورف وقسمتی نیز به صورت گزنومورف میباشد، قطر دانههای آن بین ۲/۰ تا ۱۰ میلیمتر (mm) است، این بلورها اکثراً ریز و کوچکتر از ۲ میلیمتر (mm) هستند و غالباً در سنگهای حاوی پیروکسن یافت میشوند، بلورهای گزنومورف غالباً دانه بندی منظمی دارند.
بافت اولیه کرومیت به ساخت اولیه و منشاء آن بستگی دارد و به همین جهت هم کرومیت با بافتهای متنوعی مشخص میگردد و بر این اساس کرمیت از لحاظ بافت به دو دسته کلی، بافت نامنظم (در آن دانههای کرومیت بدون تبعیت از جهت خاص در داخل سنگهای میزبان قرار میگیرد) و بافت منظم (دانههای کرومیت تحت تأثیر عواملی خاص در جهت مشخصی متمرکز و به اشکال مختلف دیده میشود) تقسیم میشوند، که در ادامه به مشخصات چند نمونه از بافتهای کرومیت خواهیم پرداخت.
بافت نواری :
معرف نوعی بافت منظم است که در آن لایهها یا نوارهای کرومیت با بخشهای سرپانتین و الیوین به طور متناوب قرار گرفته اند، در این کانسنگ نسبت مقدار کرومیت به سیلیکات متغیر است.
بافت پوست پلنگی :
این بافت از تجمع دانههای کرومیت تشکیل میشود که در آن بلورهای زیادی از کرومیت دیده میشود، بخشی از اتومورف و قسمتی نیز گزنومورف است، تجمع دانهها در بخشی از آن به شکل کروی و در قسمتی نیز بیضوی است. درشتی دانهها بین ۳ تا ۳۰ میلیمتر (mm) متغیر است.
بافت کوکاد :
این بافت شامل یک هسته کروی کرومیت است که حول آنرا پوسته سرپانتینی فراگرفته و بعد از آن مجدداً حاشیه دیگری قرار گرفته که دارای بلورهای ریز زیادی از کرومیت است.
البته میتوان به بافتهای دیگری از قبیل بافت افشان، توده ای و متراکم نیز اشاره نمود، به عنوان مثال در منطقه افیولیتی سبزوار، بافت کرومیتها بیشتر از نوع متراکم بوده، ولی در بعضی از رخنمونها بافت پوست پلنگی نیز دیده میشود که در عمق این بافت به بافت متراکم تغییر مییابد، بافت پوست پلنگی و نواری بیشتر در تودههای تیپ لایه ای این منطقه و همچنین سایر مناطق از جمله فاریاب و اسفندقه در جنوب ایران مشهود است.
لازم به ذکر است گهگاهی اوقات دانههای کرومیت تحت فشارهای تکنونیکی خرد شده اند که به این فرم شکستگیها در دانههای کرومیت، شکستگیهای کاتاکلاستیک گفته میشود.
کروم به صورت فرعی در کانی هایی مانند وزوویانیت، دیوپسید، تورمالین، گرونا، میکا و کلریت نیز وجود دارند، اما باید توجه داشت که کانی اصلی فلز کروم، کرومیت است.
•کرومیت
کرومیت تنها کانی کروم دار است و فرمول کرومیت را بصورت FeO,Cr2O3 یا FeCr2O4 و یا فرمول ترکیبی(Mg,Fe2+)(Cr,Al,Fe3+)2O4 نشان داده اند. در برخی نمونه های کرومیت نیز عناصر روی، نیکل، منگنز، تیتانیوم و وانادیوم به مقدار کم تشخیص داده شده است. میزان Cr2O3 در کرومیت های تجاری بین ۲۵ تا ۶۵ درصد متغیر می باشد.
این کانی به صورت نیمه شفاف تا کدر بوده و رنگ آن در نور انعکاسی سیاه با جلای نیمه فلزی و به صورت بلورهای نیمه شکل دار و درهم مشاهده می شود.
ترکیبات ساده تری از کرومیت مشخص شده اند که عبارتست از:
فروکرومیت FeCr2O4، پیکرو کرومیت یا منیزیو کرومیت MgCr2O4، اسپینل MgAl2O4، هرسینیت FeAl2O4، منیزیوفریت MgFe2O4 و مانیتیت FeFe2O4.
کرومیت و تمام ترکیبات ساده فوق در سیستم کوبیک و رده هگزاکیز اکتاهدرال متبلورمی شود و از نظر ساختمان به گروه اسپینل تعلق دارند.
کانسارهای کرومیت با وجود تنوع اشکال آن همواره در داخل سنگهای آذرین قلیایی تا بسیار قلیایی تشکیل می شود. سنگهای آذرین مزبور فاقد کوارتز و فلدسپاتهای آلکالن بوده، از نظر ترکیبات گوگردی نیز بسیار فقیر است. مقدار سیلیس این سنگها از ۴۵ درصد کمتر است. ترکیب کانی شناسی آنها در درجه اول از اولیوین، ارتوپیروکسن ها و کلینوپیروکسن ها تشکیل یافته است. در بعضی از آنها آمفیبول و فلدسپاتهای قلیایی نیز وجود دارد.
کرومیت اساساً در سنگهای بسیار قلیایی متمرکز می شود و ترکیب آن تابع ترکیب سنگهای اطراف خود می باشد. هر قدر مقدار اولیوین در سنگ بیشتر باشد به همان اندازه مقدار Cr2O3 در ترکیب کرومیت بالاتر است.
قسمت اعظم تغییراتی که بنام سرپانتینیزاسیون معروف است ناشی از تأثیر آبهای ماگمایی است که بلافاصله بعد از تبلور موجب این تغییر می گردد. در برخی از سنگها (مانند فیلیت ها و شیست های آلومین دار) بخشی از آب از خارج منشأ می گیرد که در ماگمای سخت شده وارد می شود.
عوامل دیگری مانند شکستگی و گسل در سنگها موجب تشدید سرپانتینیزاسیون آنها می گردد.
بر اساس نظر هیس لایتنر تغییرات سنگهای اطراف کرومیت همواره شدیدتر از بخش های دیگری است که فاقد کرومیت می باشد، این دانشمند معتقد است که پدیده مزبور ناشی از آب ماگماتوژنی است که از خود توده کرومیت مجدداً خارج می شود و به سنگهای اطراف تأثیر می گذارد.
اما پدیده سرپانتینیزاسیون بطور نسبتاً بی قاعده انجام می گیرد، این تغییر در بخش کناری توده سنگ و اکثراً در امتداد شکستگی ها و گاهی نیز در داخل سنگ به اشکال نوار مانند و رشته ای ظاهر می شود.
ضمن سرپانتینیزاسیون سنگ ابتدا کانی اولیوین و بعد انواع پیروکسن و بالاخره آمفیبول ها متأثر می شود و بدین جهت در یک توده آذرین قلیایی سنگهای دونیت شدیدتر از پیروکسنیت ها سرپانتینیزه می شوند.
از نظر کانی شناسی هر دو نوع سرپانتین یعنی کانی کریزوتیل (سرپانتین رشته ای) و آنتی گوریت (سرپانتین ورقه ای) تشکیل می گردد.
بنابرنظر آنگل (F. Angel) سرپانتینیزاسیون شامل دو شکل متمایز می باشد که عبارتست از:
۱-اتوسرپانتینیزاسیون که ضمن آن سرپانتین کریزوتیل تشکیل می گردد.
۲-دیناموسرپانتینیزاسیون که در ضمن آن سرپانتین آنتی گوریت ایجاد می شود. در منطقه بالکان نوع کریزوتیل در سنگهای کرومیت دار بیشتر است.
در توده های سنگهای بسیار قلیایی جنوب ایران (فاریاب – آبدشت) هر دو نوع سرپانتین تشخیص داده می شود. در ضمن سرپانتینیزاسیون کانیهای مختلف دیگری نیز تشکیل می گردد و از آن جمله سوزنهای نازک مانیتیت که بطور ثانوی ایجاد می شود.
ساخت و بافت کرومیت :
برای مشخص کردن ماده معدنی کرومیت در کانسارهای آن سه نکته اساسی ساخت و بافت و شکل آن مورد توجه قرار می گیرد.
در منابع علمی آمریکا غالباً به جای ساخت (Structure)، کلمه (Form) و به جای بافت (Texture)، کلمه ساخت (Structure) بکار رفته است. غرض از ساخت در این مبحث، حالت خاص دانه های کرومیت از لحاظ شکل، درشتی و وضع آن نسبت به کانی های نجاور بخصوص سیلیکاتهاست (میکروسکپی) و اصطلاح بافت ناظر بر جایگزینی و پخش کرومیت در حوزه کانسار است (ماکروسکپی).
ساخت:
کرومیت بخشی بصورت اتومرف، قسمتی نیز گزنومرف دیده می شود. قطر دانه های آن بین ۲/۰ میلی متر متغیر است. بلورهای اتومرف آن کمتر از شکل گزنومرف است. این بلورها اکثر ریز و کوچکتر از ۲ میلی متر است و غالبا در سنگهای واجد پیروکسن زیاد دیده می شود.
بلورهای گزنومرف غالباً دانه بندی منظم دارد. در سنگهای آنورتوزیت بلورهای کرومیت دارای یال های محدب است که تحت تأثیر خوردگی شیمیایی قرار گرفته است. در اثر حرکاتی که توده کرومیت بعد از سخت شدن ممکن است تحمل کرده باشد ساخت دیگری نیز بصورت برش مانند در آن ظاهر می شود.
اگر دانه های کرومیت در اثر محلولهای گرمابی و پنوماتولیتی، خوردگی شیمیایی پیدا کرده باشد یالها و حواشی آنها بصورت نامنظم و دندانه دار در می آید و این حواشی با خطوط تیره رنگی از مواد آهن دار مشخص می گردد.
بافت:
بافت اولیه کرومیت که در کانسارهای مختلف آن دیده می شود با ساخت اولیه و منشأ آن بستگی دارد، به این جهت هم کرومیت با بافت های متنوعی مشخص می گردد.
بافت های کرومیت که انواع آن باز بوسیله حالات حد واسطی بهم نزدیک می شود به صورت ذیل است:
? بافت نامنظم:
بافتی که در آن دانه های کرومیت بدون نظم و یا بدون تبعیت از جهت خاصی در داخل سنگ های میزبان قرار می گیرد.
? بافت منظم:
بافتی که در آن دانه های کرومیت تحت تأثیر عواملی در جهت خاصی متمرکز و به اشکال مختلف دیده می شود. در زیر چند نمونه از بافت کرومیت را معرفی می کنیم:
•کرومیت لک دار:
معرف نوعی بافت نامنظم است که لکه های آن از پریدوتیت یا سرپانتین تشکیل شده است و دانه های کرومیت بقطر متوسط ۲/۰ تا ۳ میلی متر بدون نظم در آن پراکنده است، دانه های ریز ماده معدنی غالباً اتومورف ولیکن دانه های درشت تر واجد یالها و حواشی محدب می باشد. در این کانسنگ نسبت مقدار کرومیت به سیلیکات بسیار متغیر است.
•کرومیت پوست پلنگی:
این بافت از تجمع دانه های کرومیت تشکیل می شود که در آن بلورهای زیادی از کرومیت دیده می شود. بخشی از آنها اتومرف و قسمتی نیز گزنومرف است و بندرت تک بلورهای کرومیت نیز در آن به چشم می خورد.
تجمع دانه ها در بخشی از آن به شکل کروی و در قسمتی نیز بیضوی است. درشتی دانه ها بین ۳ تا ۳۰ میلی متر تغییر می کند. در نمونه هایی که بافت شکل بیضوی دارد حالات حد واسط بین بافت نامنظم تا بافت منظم جهت یافته مشاهده می شود. هر یک از اشکال کروی یا بیضوی از یک بخش مرکزی کرومیت تشکیل می شود و دور آن بوسیله یک منطقه کرومیتی و اولیوین احاطه شده است.
حالت دیگری از این شکل بنام بافت کوکاد نامیده می شود که در آن در حول هسته کروی کرومیت یک پوسته سرپانتینی قرار دارد و بعد از آن مجدداً حاشیه دیگری قرار گرفته است که دارای بلورهای ریز زیادی از کرومیت می باشد.
حالت دیگری نیز دیده شده است که در آن هسته کروی کرومیت وجود ندارد و یا فقط آثاری از آن دیده می شود و پوسته های دارای دانه های کرومیت فقط در حول بخش مرکزی متشکل از سرپانتین یا دونیت قرار گرفته است.
در بافت منظم یک نوع جهت یافتگی از نظر قرار گرفتن دانه های کرومیت در کانسنگ آن دیده می شود. حالات لایه ای، ورقه ای، نواری از اشکال بافت منظم کرومیت است. در این کانسنگ، لایه ها یا نوارهای کرومیت با بخش های سرپانتین بطور متناوب قرار گرفته است.
بطور کلی کرومیت در مرحله آغازی تبلور بصورت بلورهای ریز اتومرف تشکیل کانسارهای نوع بوشولد صفحه ای شکل می باشند و همراه با سنگهای لایه ای شکل مافیک و اولترامافیک یافت می شوند. کانسارهای اخیر مربوط به پرکامبرین می باشند و در درون نواحی کراتونی قرار دارند. کانسارهای نیامی کرومیت دارای شکل نامنظم تا عدسی شکل می باشند و در درون پریدوتیت های آلپی و یا مجموعه های افیولیتی یافت می شوند.
همراه با کانسارهای کرومیت نوعی دگرسانی بنام سرپانتینی شدن مشاهده می شود. این دگرسانی توسط آبهای حاصل از ماگما که ضمن تبلور از آن جدا می شوند، ایجاد می شود. این دگرسانی در محل هایی که تعداد شکستگیها و گسلها زیاد است گسترش بیشتری دارند.
سرپانتینی شدن، ابتدا الیوین، بعد پیروکسن و بالاخره آمفیبول را تحت تأثیر قرار می دهد. این دگرسانی در کانسارهای لایه ای شکل ضعیف، اما در کانسارهای نیامی گسترش زیادی دارد. ضمن سرپانتینی شدن، هم کریزوتیل و هم آنتی گوریت ایجاد می شود. کریزوتیل نتیجه اتوسرپانتینیزاسیون و آنتی گوریت نتیجه دیناموسرپانتینیزاسیون است. در منطقه بالکان نوع کریزوتیل در سنگهای کرومیت دار بیشتر است. در سنگهای بسیار قلیائی جنوب ایران (فاریاب و آبدشت)، هر دو نوع سرپانتین تشخیص داده می شود.
نام کرومیوم Chromium از واژه یونانی Chroma به معنی رنگ گرفته شده است. کرومیوم شانزدهمین عنصر فراوان در پوسته زمین است که در حدود ۰۳۷/۰% پوسته زمین را می سازد.
کرومیوم فلزی است نسبتاً سخت به رنگ سیاه خاکستری – فولادی با نماد Cr، عدد اتمی۲۴، وزن اتمی ۹۹۶۱/۵۱، وزن مخصوص ۱۹/۷ گرم بر سانتی متر مکعب، سختی ۵/۸ در مقیاس موس، دارای جلا و صیقل بالا، گدازپذیری متفاوت، مقاوم در برابر خوردگی، نقطه جوش ۲۶۷۲ درجه سانتی گراد و نقطه ذوب ۱۸۵۷ درجه سانتی گراد. کرومیوم در گروه ۶(VI) جدول تناوبی به عنوان Transition Metals بوده و در دوره ۴ قرار دارد.
در طبیعت بیش از ۲۵ کانی حاوی کروم شناسایی شده است. اما تنها و مهمترین کانی اقتصادی آن کرومیت میباشد. رنگ آن از سیاه آهنی تا سیاه قهوه ای تغییر میکند، دارای جلای فلزی بوده و رنگ خاکه آن قهوه ای میباشد، بر روی شعله ذوب نمی شود و برخلاف کانی مگنتیت در اسیدها حل میشود.
کروم (Chromium) فلزی است شفاف و به رنگ آبی روشن که از لحاظ جلای فلزی مشابه پلاتین میباشد، این فلز در تماس با هوا بر روی آن قشر اکسیدی بسیار نازک، متراکم و چسبنده و محافظی ایجاد میگردد که بقیه فلز را از اکسید شدن و خوردگی حفظ مینماید، این فلز در خالص ترین حالت خود (بیش از ۹۹/۹۹% Cr ) به مقدار محدود از طریق روشهای ویژه و تبخیر در خلاء تولید میشود و به دلیل کاربرد وسیع آن در صنایع، به عنوان فلز استراتژیک مطرح میباشد.
این فلز به واسطه ویژگیهای فیزیکی خاص، موارد استفاده وسیعی در صنایع متالورژیکی، شیمیایی و دیرگدازها (نسوزها ) یافته است و همچنین در الیاژهای آهنی و غیرآهنی به منظور ایجاد سختی و مقاومت در مقابل اکسایش و خوردگی به کار برده میشود.
کرومیت دارای متوسط وزن مخصوص ۳cm/ gr 6/4 و سختی ۵/۵ موس بوده و نقطه ذوب آن C &#-3920; 213 می باشد که البته به هنگام مخلوط شدن با چسبهای ویژه جهت تولید مواد نسوز این نقطه ذوب کاهش مییابد، مقاومت حرارتی کانه کروم به مشخصهها و مجموع سیلیکاتهای موجود در کانه بستگی دارد. چون ماده اصلی مورد کاوش در این مهم کروم (Cr) میباشد، لذا به طور خلاصه به ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی آن نیز اشاره خواهد شد.
جدول ۱- ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی فلز کروم) (Cr
خصوصیات فیزیکی کانسنگ کرومیت در نوع کاربرد آن نیز مؤثر است، به عنوان مثال در صنایع متالورژیکی نوع کلوخه ای کانی را نسبت به کنسانتره آن ترجیح میدهند، نوع ترد و خرد شونده آنرا در صنایع شیمیایی ترجیح میدهند و صنعت نسوزها (دیرگدازها ) ابعاد خاصی را برحسب استفاده نهایی ترجیح میدهد.
از نظر شکل ظاهری کانسنگ کرومیت را به سه گروه تقسیم میکنند:
۱- سخت یا کلوخه
۲- نرم یا مویز
۳- خاک یا نرمه
بعضی از کرومیتها به طور خیلی ضعیف درمقابل مغناطیس دست عکس العمل نشان داده، ولی عمدتاً چنین خاصیتی را ندارند، معمولاً دانههای کرومیت در ماده معدنی به ابعاد ۳۰ – ۵/۰ میلیمتر (عمدتاً ۵-۱ میلیمتر ) در متن سنگ دیده میشود، درصد باطله در سنگ معدنی حداقل %۳-۲ و حداکثر تا %۲۵ است، اضافه شدن باطله درسنگ معدن باعث تغییر شکل کروم از حالت توده ای به دانههای پراکنده میشوند، دانههای کروم در سنگ معدن به اشکال منظم یا نامنظم قرار دارند. از کانی های مشابه آن میتوان به کانیهای مگنتیت (Fe3O4) و فرانکلینیت اشاره نمود.
کرومیت به عنوان کانه فلز کروم، در سیستم مکعبی رده اکتائدریک متبلور میشود و از نظر ساختمانی به گروه اسپینلها (Spinel) تعلق دارد و اغلب به صورت دانه ریز و متراکم یافت میشود، تک بلور آن کمیاب بوده و دارای سطوح شکست ناصاف میباشد، کرومیت عمدتاً فاقد کلیواژ یا سطح جدایش است. کانسارهای کرومیت با وجود تنوع اشکال آن، همواره در داخل سنگهای آذرین باز یک تا اولترابازیک تشکیل میشوند، سنگهای آذرین مذبور فاقد کوارتز و فلد سپاتهای آلکالن بوه و از نظر ترکیبات گوگردی نیز بسیار فقیر هستند و مقدار ۲SiO آنها کمتر از ۴۵% است، ترکیب کانی شناسی آنها در درجه اول اولیورین، اورتووکلینوپیروکسن تشکیل شده است. در بعضی از آنها نیز آمفیبول و فلدسپاتهای قلیائی نیز وجود دارد.
در مورد تشکیل کرومیت عقیده عمومی بر این است که در موقع بالا آمدن ماگمای نفوذی در اثر تبادل حرارتی، درجه حرارت به تدریج پائین آمده و باعث تشکیل دانههای کرومیت شده است، در بررسی شرایط تشکیل و ژنز کانسارهای کرومیت، شناخت خاستگاه تکتونیکی افیولیت از اهمیت ویژه ای برخورداراست که در ادامه به بررسی آن میپردازیم.
•حاشیههای مخرب تکتونیکی :
در این رژیم تکتونیکی دو پوسته مجور به طرف یکدیگر حرکت کرده و لبه پوسته ای که وزن مخصوص و سرعت بیشتر و شکل مناسب تری دارد به زیر صفحه دیگر فرو خواهد رفت که با توجه به نوع پوسته سه حالت کلی زیر پیش میآید.
الف – وزن فرورانش حاشیه قارهها :
که شامل فرو رفتن یک پوسته قاره ای به زیر پوسته قاره ای دیگر که مهمترین این زونهای فرورانش در آمریکای جنوبی و همچنین زون فرورانش ایران، ترکیه و رومانی است که مجموعههای افیولیتی ایران، ترکیه، عمان، قبرس، یوگسلاوی سابق و یونان در ارتباط با آن شکل گرفته اند که کانسارهای مهم کرومیت و برخی ذخایر سولفیدی توده ای را دارا میباشند.
ب – زون جزایر قوسی :
که شامل فرو رفتن یک صفحه اقیانوسی به زیرصفحه اقیانوسی دیگر یا به زیر یک پوسته قاره ای جوان میباشد، که جزایر قوسی غرب اقیانوس آرام که مجموعههای مهم و بزرگ افیولیتی فیلیپین و کالدونیای جدید در ارتباط با آن شکل گرفته اند.
ج – زون تصادم دو قاره :
در آخرین مرحله حذف پوسته اقیانوسی، دو قاره با یکدیگر برخورد میکنند و در شرایط خاصی یک قاره به زیر قاره دیگر میرود. نظیر این حالت را میتوان در کوههای آلپ و هیمالیا دید که افیولیتهای آلپ مثال بارز آن میباشد.
در بررسی شرایط تشکیل و ژنز کرومیت، کانسارهای کرومیت را میتوان جزء کانسارهای ماگمائی در نظر گرفت (خاستگاه ماگمایی دارد)، این کانسارها ممکن است حاصل تبلور اولیه یا مراحل تأخیری در انجماد ماگما باشند، معمولاً کانسارهای ماگمائی در داخل تودههای نفوذی که خاستگاه عمیق دارند، تشکیل میشوند، بهترین مثال کانسارهای حاصل از تفکیک ماگمائی، کانسارهای کرومیت میباشند، مطالعه تعداد بسیار زیادی از مقاطع صیقلی کانسارهای کرومیت نشان داده است که کرومیت غالباً در مراحل اولیه تبلور از ماگما جدا میشود و در عین حال مقدار قابل ملاحظه ای از کانه به صورت سیال باقی مانده و در محدوده وسیعی در سیال کانه دار مهاجرت میکند و براین اساس کانه کرومیت در محدوده معینی قابل پی جوئی هستند.
براین اساس تشکیل کرومیت (کانسارهای کرومیت ) به دو شکل صورت میگیرد.
الف – از تفریق اولیه ماگمای بازالتی :
که به تشکیل لایههای کرومیتی منجر میشود، اکنون بیشترین محققین عامل کلیدی در تشکیل لایههای تک کانیایی کرومیت را دراین میدانند که تبلور کرومیت هنگامی رخ داده است که هیچ کانی دیگری در حال تبلور از ماگما نبوده است، دورههای تبلور ماگما آنقدر طول کشیده است که لایههای کرومیتی به ضخامت چند متر تشکیل شده و این دورهها نیز چندین بار تکرار شده است تا تعداد زیادی لایههای کرومیت تشکیل شود (در اثر تزریق متوالی ماگماهای جدید به درون محفظه ماگمایی).منشاء و نحوه شکل گیری لایه هایکرومیتیت در اتاق ماگمایی با مدل « ایروین » بیان میشود و آن شامل تزریق و اختلاط ماگماهای بازالتی با ترکیب متفاوت است که سبب به هم خوردن تعادل متبلور شدن اسپینل به تنهایی میشود.
ب – از تفریق ماگمای باقی مانده :
که در نتیجه آن کرومیتهای عدسی شکل، تشکیل میشود این تودههای کرومیتی از جمله عناصر شاخص «بخش گوشته» افیولیت هاست، با قبول کمپلکس افیولیتی به عنوان لیتوسفر اقیانوسی (جایگاه اصلی این کرومیتهای انبانی، کمپلکسهای افیولیتی بوده که این کمپلکسها به عنوان قطعاتی ازلیتوسفر اقیانوسی دانسته شده اند) و انتساب پریدوتیتها به گوشته جامد تزریق شده به پوسته، انبانهای کرومیت به عنوان کرمولیت نهشته شده در قاعده گابروی لایه ای، در دونیت به عنوان زون تبدیل معرفی شده است، در توضیح وجود انبانها در زیر دونیتهای زون تبدیل، با درنظر گرفتن ساختارهای دگرشکلی، در کرومیتیتها مدلهای تکتونیکی با ریزش ثقلی پیشنهاد شده است، که در آن لایههای کرومینیت در پریدوتیتها باشکل پذیری پلاستیک، تغییرشکل میدهد که هستند که در محفظههای بزرگ ماگمائی تیغههای میان اقیانوسی، تشکیل شده است.
برخی از محققین تشکیل کرومیتها را به محفظههای کوچک ماگمائی در گوشته فوقانی نسبت میدهند بررسیهای تجربی نشان داده است که یک همبستگی معکوس بین مقادیر Cr از سیالی تشکیل شده است که نسبت به سازنده کرومیت Al، دارای Al کمتری است این دو نوع کرومیت ممکن است به یک ماگما تعلق داشته باشند، اما تفریق متفاوت دارند، کرومیت در پدیده گرمایی و دگرگونی پایدار است ولی میتواند دگرسان شده و کرم را آزاد نماید.
کروم از نظر اقتصادی به وسیله حرارت دادن کانسنگ در حضور آلومینیوم و یا سیلیس بدست می آید. کرومیت معمولاً در سنگهای اولترابازیک نظیر پریدوتیت ها، سرپانتین ها، پیروکسینیت ها، لرزولیت ها، هارزبورژیت ها و دونیت ها یافت می شوند.
درباره اصل و منشأ کانسارهای کرومیت مطالعات زیادی انجام گرفته است. کروم عمدتاً از کانسارهای ماگمایی کرومیت ایجاد می شود. کانسارهای پلاسری مربوط به این کانی دارای اهمیت کمی هستند. کانسارهای کرومیتی که در سنگهای سخت (Hard Rock یا سنگ های غیر رسوبی) وجود دارند، شامل کرومیت ها بوشولد و آلپی می باشند.
تمام کانسارهای اولیه کرومیت از نوع اینترا ماگماتیک (تشکیل شده در داخل توده آذرین) بوده و در سنگهای قلیایی تا بسیار قلیایی دیده می شود.
نوع کانه کروم، شکل و وسعت کانسار آن تابع ترکیب شیمیایی ماگما و بطور کلی تغییرات عوامل PTC (فشار، حرارت، ترکیب) در ضمن سرد شدن ماگما و همچنین تابع حرکاتی است که ماگما در ضمن سخت شدن و یا بعد از آن تحمل کرده است. پدیده تفریق تبلور که موجب تمرکز کرومیت گردیده است نیز تابع ترکیب ماگما و سرعت انجماد و سرد شدن و وجود مواد فرار در آن و بالاخره حرکاتی است که ماگما در ضمن سرد شدن داشته است. به این جهت تمرکز کانسارهای کرومیت در نقاط مختلف دنیا بطور متنوع انجام گرفته است و با وجود پیشرفتهایی که در چهل سال اخیر از نظر شناسایی علمی در این زمینه حاصل شده است، باز هم نکات مجهولی باقی مانده است.
بهترین مثال درباره کانسارهای کرومیت از نظر توضیح منشأ آنها کانسارهای بوشولد در افریقای جنوبی است. توده بزرگ کرومیت دار بوشولد که بخش اعظم آن از پیروکسنیت و نوریت تشکیل می یابد منطقه ای در حدود ۹۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در شمال ژوهانسبورگ اشغال کرده است. ضخامت این توده لاکولیتی در حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار متر است که نوریت های کرومیت دار، پنج هزار متر پائین ترین بخش آن را تشکیل می دهد. توده آذرین بوشولد دارای نوعی چینه بندی ماگمایی با ساختمان موازی است. این چینه بندی به حدی مشخص است که موجب ابراز نظریاتی درباره منشأ رسوبی آن گردیده است.
دانشمندانی نظیر رونینگ و اشنایدرهون و وگنر نشان داده اند که چینه بندی یا لایه لایه بودن، نشانه تفریق تبلور در مایع مذاب است که در سطح نسبتاً وسیعی منجمد شده است. سرد شدن این توده آذرین بطور منظم از بالا به پایین انجام گرفته است و به این ترتیب فازهای مختلف ماده مذاب بطور متوالی تشکیل و بصورت لایه لایه روی همدیگر قرار گرفته است. باین جهت سنگهای بسیار قلیائی در پائین ترین بخش واقع شده، روی آن به ترتیب نوریت، گابرو، آنورتوزیت و گرانیت قرار گرفته است. کرومیت و سایر اکسیدها در پائین ترین بخش سنگهای قلیایی قرار گرفته است و این بخش دارای چند کیلومتر طول و در همه جا دارای ضخامت و وضع مشابهی است. این بخش را در توده مزبور بنام Reefs نامیده اند.
دانشمندان آمریکایی معتقد به منشأ کرومیت از تشکیل و تبلور کرومیت در مراحل بعدی تفریق مایع مذاب است و حتی معتقدند که قسمتی از آن در مرحله گرمابی (هیدروترمال) ایجاد شده است. دلایل این عده برای توجیه منشأ کرومیت و بستگی آن با مراحل بعدی انجماد، نتایج حاصل از مطالعات میکروسکپی و همراهی کرومیت با کانیهای گرمابی از قبیل کلریت کروم دار (کمرریت) و بالاخره شکل رگه مانند توده های آن می باشد. مطالعات بعدی توده های کرومیت های نواحی بالکان و ترکیه و اورال بوسیله متخصصین مختلف که مستقل از هم کار کرده اند نشان می دهد که بخش اعظم کرومیت در مرحله لیکوئید ماگماتیک تشکیل شده است، قسمتی در آغاز و بخشی نیز در انتهای این مرحله، دلایلی که برای اثبات این نظریه ذکر کرده اند عبارتست از: وجود توده هایی قلیایی که از تفریق ماگما حاصل شده است، تمرکز کرومیت در قسمت قاعده توده آذرین که فقط ناشی از تفریق ثقل آن قبل از انجماد سایر قسمتهاست، گسترش طولی و خطی و جایگزینی توده کرومیت در قسمتهای روان توده آذرین و بالاخره خوردگی شیمیایی زیادی که بلورهای کرومیت تحمل کرده است.
کرومیت عمدتاً در سنگ های اولترامافیکی یافت می شود. مهمترین منابع کرومیت عبارتند از :
کمپلکس های مافیک و اولترامافیک لایه ای، اوفیولیت ها و پلاسرهای کرومیت دار.
علاوه بر توده های کرومیت افریقا در سایر نقاط جهان نیز کانسارهای کرومیت تشکیل شده است که برخی از آنها عبارتست از:
۱-شوروی سابق:
در شوروی مهمترین کانسار کرومیت در قسمت شرقی آن کشور در ناحیه (Severdlesk) قرار گرفته است. این توده ها دارای منشاء آذرین است و از طریق سگرگاسیون و به شکل عدسی، رشته ای و یا توده های پراکنده در داخل سرپانتین تشکیل شده است.
مرغوب ترین نوع کرومیت در این ناحیه دارای ۴۰ تا ۴۶ درصد و فقط به طور محلی تا ۵۶ درصد Cr2O3 می باشد، معذلک قسمت اعظم کرومیت های این ناحیه واجد ۴۸ درصد Cr2O3 است. توده دیگری نیز در جنوب (Bashkiriya) در جمهوری قزاقستان شناخته شده است.
۲-ترکیه :
کشور ترکیه دارای توده های کرومیت زیاد است که بخش مهم آنها در نزدیکی بورسا واقع در جنوب دریای مرمره و در امتداد ساحل مدیترانه قرار گرفته است.
مهمترین آنها معادن گولمان در نزدیکی ارگانی معدن واقع شده است. همه این کانسارها در داخل سنگهای آذرین درونی بسیار قلیایی از طریق سگرگاسیون ماگمایی تشکیل شده است.
کانسنگ کرومیت ترکیه از نوع مرغوب است برخی از آنها ۵۰ تا ۵۲ درصد و بقیه ۴۳ تا ۵۰ درصد Cr2O3 دارد.
•کمپلکس بوشولد:
کمپلکس بوشولد بزرگترین کمپلکس دنیاست که ۶۷۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت ۹ کیلومتر ضخامت داشته و به سن ۲۰۵۰-۲۰۰۰ میلیون سال می باشد.
این کمپلکس واقع در افریقای جنوبی بزرگترین ذخیره کرومیت جهان را تشکیل می دهد که در آن دو لایه کرومیت دار به طول ۷۰ کیلومتر و به ضخامت ۶/۰ تا ۵/۱ متر است.
مواد معدنی مهم این کمپلکس شامل:
کرومیت- مگنتیت – پلاتینیوم وانادیم دار- عناصر خانواده پلاتین (PGE)- طلا – قلع – اورانیم- وانادیم و آزبست است.
شکل این کمپلکس به صورت لوپولیت است. کمپلکس بوشولد دارای ۴ زون است:
۱- زون قاعده ای Lower zone:
این زون ۱۱۰۰ متر ضخامت دارد و تناوبی از سنگ های اولترامافیک مانند نوریت، برونزیت، دونیت و هارزبورژیت و لایه های نازک کرومیت که چندان اقتصادی نیست.
۲- زون بحرانی Critical zone:
این زون ۱۵۰۰ متر ضخامت داشته و تناوبی از پیروکسنیت، نوریت، آنورتوزیت و کرومیت بر روی لایه نشان کرومیت وجود دارد.
شروع این زون با لایه های کرومیت نشانه است که زون بحرانی را از زون قاعده ای جدا می کند. عیار متوسط Cr2O3 درآن بین ۴۶ تا ۵/۴۷ % و نسبت ۱/۶/۱= Cr/ Fe است.
کرومیت شامل ۳ گروه است:
•گروه زیرین شامل ۷ لایه که لایه ۶ اقتصادی است.
•گروه میانی شامل ۴ لایه است.
•گروه بالایی که شامل ۲ لایه است که لایه دوم خاستگاه فلزات گروه پلاتین PGM است.
مکانیسم تشکیل لایه ها یا نوارهای متناوب کرومیت از نظر ایروین اضافه شدن تدریجی ماگمای جدید به اطاقک ماگمایی است که باعث تغییرات منظم ترکیب شیمیایی ماگما می باشد.
۳- ریف مرینسکی:
این زون بین زون بحرانی و زون اصلی به ضخامت ۲۶ متر قرار گرفته است.
ریف مرینسکی شامل ارتوپیروکسن، کرومیت، فلدسپات، کوارتز و سولفید دارای پلاتین به صورت سولفید و آرسنید و همچنین کرومیت است که خاستگاه پلاتینوئیدهای استراتیفرم است.
مکانیسم فراوانی فلزات گروه پلاتین در ارتباط با سیالات غنی از کلر:
وجود ساختمان های تنوره مانند، تمرکز کانی های آبدار و گرافیت است که دلالت بر فعالیت فزاینده آب در زمان تشکیل دارد.
۴- زون اصلی Main Zone:
این زون با ۳۳۰۰ متر ضخامت از نوریت، آنورتوزیت و گابرو تشکیل شده است و بین ریف مرینسکی و زون بالایی قرار دارد.
۵- زون فوقانی Upper Zone:
این زون از یک لایه مگنتیت نشانه تشکیل شده است که زون فوقانی را از زون اصلی جدا می کند و شامل گابرو، الیوین دیوریت، آنورتوزیت، تروکتولیت و منیتیت و با ضخامت ۱۶۰۰ متر می باشد و دارای مقادیر بالایی تیتان و وانادیم است.
میزان ذخیره کرومیت در افیولیت ها بین ۲۰۰۰۰تا ۲۰۰۰۰۰ تن و عیار Cr2O3 درآن بین ۳۳ تا ۵۵ % است.
تصویر ۲- ستون سنگ شناختی کمپلکس بوشولد
کانسارهای کرومیت را میتوان بر مبنای نوع مصرف، میزان ذخیره، شرایط تشکیل و ژنز و…به گروههای مختلفی تقسیم کرد.
الف – تقسیم بندی بر مبنای میزان ذخیره :
۱- کانسارهای خیلی بزرگ با میزان ذخیره بالای ۱۰۰ میلیون تن
۲- کانسارهای بزرگ با میزان ذخیره بالای ۱۰ میلیون تن
۳- کانسارهای کوچک با میزان ذخیره چند میلیون تن
ب – تقسیم بندی بر مبنای شرایط تشکیل و ژنز :
این تقسیم بندی در واقع طبقه بندی کلاسیک کانسارهای کرومیت و در عین حال مهمترین و عمومی ترین نوع آن میباشد که در ادامه به طور خلاصه به شرح آن خواهیم پرداخت.
۴-۱- کانسارهای کرومیت نوع بوشویلد یا کانسارهای تیپ لایه ای یا چینه سان ( stratiform) :
این کانسارها بیش از ۹۸% از منابع کرومیت جهان را تشکیل داده و به لحاظ اقتصادی دارای اهمیت ویژه ای هستند و ازنظرلیتولوژیک شامل تودههای آذرین نفوذی قدیمی متشکل از لایههای گابروئی، پیروکسینیتی، آنورتوزیتی و برونزیتی با اشکال لوپولیتی یا دایک هستند که به درون صفحات قاره ای مناطق پایدار، تزریق شده اند. سنگهای میزبان بلافصل این کمپلکسها، سنگهای اولترابازیک تفریق یافته (شامل دونیت، پریدوتیت، پیروکسنیت ) از یک ماگمای گابروئی مادر میباشد، اکثراً به صورت لایههای پیوسته تا نیمه پیوسته منظم با گسترش جانبی زیاد و بافت توده ای و بدون تحمل دگرشکلی دیده میشوند و در بخش ضخیم دونیتی انباشته ای و با فاصله حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ متر در زیر گابروهای لایه ای در زون انتقالی و در بالای ناپیوستگی موهر درسری افیولیتی قرار میگیرند و به صورت نهشتههای لایه ای غنی از کرومیت با ضخامت مشخص و منظم و یا به صورت لنزهای طویل دیده میشوند، مهمترین مثال برای این دسته از کانسارها، کانسار کرومیت لایه ای کمپلکس بوشولد ( Bushveld Complex) آفریقای جنوبی، دایک بزرگ ( Grat Dyke) زیمبابوه و استیل واتر ( Still water) آمریکا میباشد، امروز در حدود ۷۷% ذخایر اثبات شده و بیش از ۹۰% ذخایر شناخته شده متعلق به نوع استراتی فرم میباشد .
نفوذیهایی که سنگ میزبان این نوع کانسارهای کرومیت می باشند در نواحی درون قاره ای یافت می شوند.
این نفوذیها به دو گروه تقسیم می شوند:
الف) نفوذیهای که اساسا مسطح می باشند و بصورت توده های افقی و سیل مانند جایگزین شده اند و در آنها لایه بندی به موازات کف می باشد، مانند مجموعه استیل واتر، که می فنلاند، سلوک وه زیمبابوه و فسیکن آست گرینلند غربی.
ب) نفوذیهایی که قیف مانند می باشند و در آنها لایه بندی بطور ملایم بطرف داخل شیب دارد که دارای مقطعی ناودیس شکل می باشند، مانند مجموعه بوشویلد (بوشفلد)، موسکاکس و گریت دایک. این کانسارها بصورت لایه ای پهناور و نازک در بخش پائینی توده های نفوذی قرار دارند.
در این کانسارها لایه غنی از کرومیت بخشی از مجموعه آذرین را تشکیل می دهد و نسبت به لایه های آذرین بطور همشیب قرار دارد. ضخامت لایه های غنی از کرومیت (کرومیتیت) از یک سانتی متر تا یک متر متغیر است، لیکن گسترش آنها در حد xkm تا xxkm می باشد.
سوکولف علاوه بر تبلور همزمان کرومیت و الیوین در یک سیستم دوتایی با نقطه ایوتکتیک ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد، یک محدوده عدم امتزاج را برای بخش غنی از کرومیت پیشنهاد نموده است.
نحوه تشکیل لایه های کرومیت یکی از مسائل مهم مربوط به منشأ کانسارهای نوع بوشولد (لایه ای شکل) است. یکی از نظریه های مطرح شده، نظریه جدایش ثقلی از جریانات همرفتی می باشد که با توجه به نازک و پهناور بودن لایه های کرومیت، برخی از زمین شناسان آن را مردود شناخته اند.
افزایش FO2 در شرایط مناسب PT می تواند باعث تشکیل لایه های تک کانی کرومیت شود.
لیکن ایجاد شرایط مناسب از نقطه نظر FO2 و PT برای تشکیل لایه های نازک کرومیت در طول صدها کیلومتر، بعید به نظر می رسد.
نظریه تزریق های مکرر ماگما هر چند می تواند پاسخگوی دوره ای بودن لایه بندی ریتمیک در این کانسار باشد، لیکن علت این تغییرات شیمیایی سیستماتیک درونی که در توالی های ریتمیک وجود دارد را توضیح نمی دهد.
اکثریت پترولوژیست ها در دهه ۱۹۶۰ معتقد به یک توده نفوذی واحد بودند و علت تغییرات منظم در ترکیب شیمیایی درونی سنگ ها را ورود دوره ای ماگما و مخلوط شدن آن با ماگمای باقی مانده قبلی می دانستند.
ایروین (۱۹۷۵) پیشنهاد نمود که آلودگی ماگما توسط مواد غنی از سیلیس و آلومینیوم از طریق هضم سنگ های دیواره ای اتاقک ماگمائی می تواند باعث تشکیل لایه های کرومیت شود و این به واسطه اضافه شدن مواد غنی از سیلیس به ماگما است.
جدول۵ – مقایسه خصوصیات انواع کانسارهای کرومیت
کانسارهای کرومیت موجود در مجموعه های افیولیتی معمولاًدر منطقه انتقالی هارزبورژیت به سنگهای انباشتی و معمولا بصورت عدسی هایی که بطور ناهمشیب نسبت به هارزبورژیت تکتونیزه قرار دارند، یافت می شوند ولیکن در مجموعه های افیولیتی که شدیداً تغییر شکل یافته باشند، این عدسی های کرومیتی ممکن است نسبت به هارزبورژیت در برگیرنده بطور همشیب قرار گرفته باشند.
در پائین ترین بخش از انباشتی های مربوط به توالی پوسته ای نیز کانسارهای کرومیت ممکن است یافت شوند. این کانسارها لایه ای شکل می باشند و بصورت نوارهای کرومیت که بطور متناوب نسبت به دونیت قرار گرفته اند، مشاهده می شوند.
تصویر ۳- موقعیت انواع کانسارهای کرومیت در مجموعه های افیولیتی
البته این کانسارهای لایه ای شکل را نمی بایست با کانسارهای لایه ای شکل نوع بوشفلد که در قاره ها یافت می شوند، اشتباه نمود.
برای کانسارهای کرومیت ترکیه چهار موقعیت زمین شناسی تشخیص داده شده است. این تقسیم بندی مبنای مناسبی برای رده بندی کانسارهای کرومیت نیامی می باشد.
۱)کانسارهایی که در اعماق بخش هارزبورژیتی مربوط به مجموعه افیولیتی قرار دارند و در داخل غشایی دونیتی احاطه گردیده اند.
۲)کانسارهایی که در بخش بالایی هارزبورژیت تکتونیزه واقعند.
۳)کانسارهایی که در درون لایه های دونیتی و در منطقه انتقالی بخش تکتونیزه به سنگهای انباشتی قرار دارد.
۴)کانسارهایی که در درون لایه دونیتی مربوط به توالی انباشتی قرار دارند.
عیار معدنکاری این نوع کانسارها% ۵۰-۱۰ = Cr2O3 می باشد.
- لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.