فایل کامل و عالی بررسی رابطه عزت نفس و سلامت روانی با بهزیستی روانشناختی والدین

فهرست مطالب
چکیده     1
فصل اول کلیات تحقیق
مقدمه     3
بیان مسئله     7
اهمیت و ضرورت پژوهش    12
اهداف پژوهش    15
تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و متغیرها    16
فصل دوم ادبیات و پیشنیه تحقیق
مبانی نظری و یافته های پژوهشی    20
عزت نفس در قرآن مجید    22
عزت نفس کلی عزت    24
نفس اجتماعی    24
عزت نفس تحصیلی    24
مولفه های عزت نفس    24
ماهیت عزت نفس    25
نظریات مرتبط با عزت نفس    26
سلامت روان    32
تعریف سلامت روانی    34
تعریف بهداشت روانی در فرهنگهای مختلف    36
اصول بهداشت روانی    38
خصوصیات افراد دارای سلامت روانی    40
عوامل موثر درتامین سلامت روانی    43
نقش خانواده درتامین سلامت روانی    43
نظریات مرتبط با سلامت روانی    43
بهزیستی روانشناختی    49
عقب ماندگی ذهنی     54
عقب ماندگی ذهنی آموزش پذیر    55
ویژگیهای کودک استثنایی    55
نیازهای والدین کودکان استثنایی    56
احساسات والدین کودکان استثنایی    57
پژوهشهای انجام شده در ارتباط با موضوع    59
فصل سوم فرایند پژوهش
روش پژوهش     84
جامعه آماری     84
نمونه و روش نمونه گیری    84
ابزار پژوهش    85
پرسشنامه بهزیستی روانشناختی    85
پرسشنامه عزت نفس    86
پرسشنامه سلامت روانی    87
روشهای تجزیه و تحلیل داده ها    91
فصل چهارم یافته های پژوهش
تجزیه و تحلیل داده ها    93
بررسی جمعیت شناختی  آزمودنیها    93
بررسی حجم نمونه به تفکیک محل سکونت    93
بررسی حجم نمونه به تفکیک سن    94
بررسی حجم نمونه به تفکیک میزان تحصیلات    95
بررسی حجم نمونه به تفکیک نوع شغل    96
بررسی حجم نمونه به تفکیک میزان درآمد    97
بررسی متغیرهای اصلی فرضیات تحقیق    98
فرضیه اول    103
فرضیه دوم    103
فرضیه سوم    105
فرضیه چهارم    106
فرضیه  پنجم    106
فرضیه ششم    108
فصل پنجم نتیجه گیری
خلاصه یافته های پژوهش    114
بحث و نتیجه گیری    116
محدودیت های تحقیق    121
پیشنهادهای تحقیق    122
فهرست منابع و ماخذ    123
فهرست جداول    128

فهرست جداول
جدول۴-۱-۱ توزیع پاسخگویان به تفکیک جنسیت     93
جدول۴-۱-۲ توزیع پاسخگویان به تفکیک محل سکونت    93
جدول۴-۱-۳ توزیع پاسخگویان به تفکیک سن    94
جدول۴-۱-۴ توزیع پاسخگویان به تفکیک میزان تحصیلات    95
جدول۴-۱-۵ توزیع پاسخگویان به تفکیک نوع شغل    96
جدول۴-۱-۶ توزیع پاسخگویان به تفکیک میزان درآمد    97
جدول۴-۲-۱ میانگین و انحراف معیاردر خرده مقیاس بهزیستی روانشناختی    98
جدول۴-۲-۲ میانگین و انحراف معیاردر خرده مقیاس بهزیستی روانشناختی در بین والدین عادی    99
جدول۴-۲-۳ میانگین و انحراف معیاردر خرده مقیاس بهزیستی روانشناختی در بین والدین مرزی    100
جدول۴-۲-۴ میانگین و انحراف معیاردرمقیاس عزت نفس به تفکیک والدین دانش آموزان عادی ومرزی    101
جدول۴-۲- ۵ میانگین و انحراف معیاردرمقیاس سلامت روانی به تفکیک والدین دانش آموزان عادی ومرزی    102
جدول۴-۳-۱ نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین عزت نفس با بهزیستی روانشناختی در بین والدین دانش آموزان عادی ومرزی     103
جدول۴-۳-۲ نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سلامت روانی با بهزیستی روانشناختی در بین والدین دانش آموزان عادی ومرزی    103
جدول۴-۳-۳ بهزیستی روانشناختی در بین والدین دانش آموزان عادی ومرزی    105
جدول۴-۳-۴ عزت نفس در بین والدین دانش آموزان عادی ومرزی    106
جدول۴-۳-۵ سلامت روانی در بین والدین دانش آموزان عادی ومرزی    107
جدول۴-۳-۶ نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر سن و بهزیستی روانشناختی    108
جدول۴-۳-۶-۱ نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر میزان درآمد و بهزیستی روانشناختی    109
جدول۴-۳-۶-۲ نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر میزان تحصیلات و بهزیستی روانشناختی    110
جدول ۴-۴ بهزیستی روانشناختی به تفکیک جنس والدین    111
جدول ۴-۵ بهزیستی روانشناختی به تفکیک محل سکونت    112

چکیده:
     هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه عزت نفس و سلامت روانی با بهزیستی روانشناختی والدین کودکان عادی و والدین آموزش پذیر می باشد. ابزارهای این پژوهش شامل سه نوع پرسشنامه است که شامل: پرسشنامه عزت نفس و پرسشنامه سلامت روانی و پرسشنامه بهزیستی روانشناختی می باشد و پرسشنامه عزت نفس شامل سه مقیاس عملکرد تحصیلی و ارزیابی اجتماعی و ارزیابی ظاهری می باشد و پرسشنامه سلامت روانی ۷ ماده آن برای نشانه های جسمانی و ۷ ماده دیگر آن علایم اضطراب و ۷ ماده دیگر آن اختلال در کنش اجتماعی و ۷ ماده دیگر علایم افسردگی را می سنجد. پرسشنامه بهزیستی روانشناختی که ۱۹ ماده آن برای رضایت از زندگی و ۱۳ ماده آن برای معنویت و ۱۹ ماده آن برای شادی و خوش بینی و ۸ ماده آن مربوط به رشد و بالندگی و ۸ ماده برای ارتباط مثبت با دیگران و ۱۰ ماده آن برای خود مختاری می باشد. بر اساس نتایج تحقیق مشاهده شد که نمره سلامت روانی در والدین دانش آموزان مرزی بیشتر از دانش آموزان عادی است بدین معنی که والدین کودکان مرزی از سلامت روانی بیشتری برخوردارند و همچنین از لحاظ عزت نفس بین والدین دانش آموزان عادی و مرزی مشاهده نشد و مشحص شد که نمره بهزیستی روانشناختی در بین والدین دانش آموزان عادی بیشتر از والدین دانش آموزان مرزی می باشد بدین معنی بهزیستی روانشناختی بیشتری دارند.

 کلید واژه ها:عزت نفس،سلامت روانی، بهزیستی روانشناختی 

 
مقدمه:
        یکی از طبیعی ترین گروههایی که می تواند نیازهای انسان را ارضا کند خانواده است. وظیفه خانواده مراقبت از فرزندان و تربیت آن ها، برقراری ارتباطات سالم اعضا با هم و کمک به، استقلال کودکان است، حتی اگر کودک کم توان ذهنی۱، نابینا۲ ، یا ناشنوا  3باشد. کم توان ذهنی یک وضعیت و حالت خاص ذهنی است که در اثر شرایط مختلف قبل از تولد و یا پس از تولد کودک پدید می آید.
     تولد و حضور کودکی با کم توانی ذهنی در هر خانواده ای می تواند رویدادی نامطلوب و چالش زا تلقی شود که احتمالا تنیدگی، سرخوردگی، احساس غم و نومیدی را به دنبال خواهد داشت. شواهد متعدد حاکی از آن است که والدین کودکان دارای مشکلات هوشی، به احتمال بیشتری با مشکلات اجتماعی، اقتصادی و هیجانی که غالبا ماهیت محدود کننده، مخرب و فراگیر دارند، مواجه می شوند. در چنین موقعیتی گر چه همه اعضای خانواده و کارکرد آن، آسیب می بیند فرض بر این است که مشکلات مربوط به مراقبت از فرزند مشکل دار، والدین، به ویژه مادر را در معرض خطر ابتلا به مشکلات مربوط به سلامت روانی قرار می دهد بررسیها نشان داده اند که والدین دارای فرزند کم توان ذهنی، در مقایسه باوالدین کودکان عادی، سطح سلامت عمومی  پایین تر و اضطراب بیشتر احساس شرم و خجالت بیشتر و سطح بهزیستی روانشناختی پایین تری دارند (میکائیلی ،۱۳۸۸).
      در سالهای اخیر در کشور ایران مانند سایر کشور های جهان علاقه بخصوص مهم از طرف مقامات دولتی و هم از جانب مردم به امر بهداشت روانی نشان داده شده است و اثرات آن در بهبود و اوضاع بیمارستانهای روانی و به کاربردن روشهای صحیح در پیشگیری مشاهده می گردد. عدم سازش وجود اختلالات رفتار در جوامع انسانی بسیار مشهور و فراوان است و در هرطبقه و صنفی و در هر گروه و جمعی اشخاص نامتعادل وجود دارند.
     هر شخص ممکن است گرفتار ناراحتی روانی شود خود به خود کافی نیست زیرا که بهداشت فقط منحصر به تشریح علل اختلالات رفتار نبوده  بلکه هدف اصلی آن پیشگیری ا ز وقوع ناراحتی ها  می باشد. پیشگیری عبارت است از به وجود آمده عاملی که مکمل زندگی سالم و نرمال باشد و نیز درمان اختلالات جزیی رفتار به منظور جلوگیری از وقوع بیماریهای شدید روانی است. یکی از شرایط اصولی بهداشت اصولی بهداشت روانی این است که شخص به خود احترام بگذارد و خود را دوست بدارد(شاملو، ۱۳۷۶).
     در طول یک قرن گذشته بسیاری از روانشناسان اتفاق نظر دارند که انسان نیازمند به عزت نفس است. در ادبیات روانشناختی مطالب مفصلی درباره عزت نفس وجود دارد و تا امروز تحقیقات و مطالعات زیادی درباره عزت نفس و ارتباط آن با متغیرهای متعدد دیگر انجام گرفته است که بیشتر تحقیقات این مطلب مهم و اساسی را تایید می کنند که عزت نفس بالا از عوامل مثبت و موثر در بهداشت روانی و عزت نفس پایین از عوامل مستعد کننده ناراحتی های روانی می باشد. عزت نفس عبارت است: از احساس ارزشمند بودن، این حس از مجموع افکار احساسات، عواطف و تجربیاتمان در طول زندگی ناشی می شود. همه افراد، صرف نظر از سن، جنسیت، زمینه فرهنگی، جهت و نوع کاری که در زندگی  دارند، نیازمند عزت نفس هستند. افرادی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، معمولاً احساس خوبی نیز به زندگی دارند.آنها می توانند با اطمینان، مشکلات مواجه شوند و از عهده آنها بر آیند(کلمز ۱۳۷۵).
     کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر به گروهی از کم توانان-ذهنی اطلاق می شود که دارای بهره هوشی ۵۰ تا۷۵ هستند و از نظر سنی در محدوده ۶-۱۲ در قرار دارند. در پژوهش حاضر منظور از کم توان  ذهنی آموزش پذیر کسی است که براساس تشخیص کارشناسان سنجش آموزش و پرورش در آموزشگاههای استثنایی مشغول به تحصیل هستند. همچنین والدین دارای کودکان کم توان ذهنی از جمله گروههای مورد بررسی در مطالعه حاضر هستند. در پژوهش حاضر کودک عادی به کودکی گفته می شود که مشکل کم توان ذهنی یا نابینایی و ناشنوایی ندارد و دچاراختلالات یادگیری نیست و از نظر روانی مشکل خاصی ندارد. کودک استثنایی و والدین نه تنها بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند بلکه سایر اعضای نظام خانواده یعنی دیگر فرزندان را تحت تاثیر قرار می دهند. وجود کودک استثنایی اغلب ضایعات جبران ناپذیری را بر پیکر خانواده وارد می کند. میزان آسیب پذیری خانواده در مقابل ضایعه گاه به حدی است که وضعیت سلامت روانی خانواده دچار آسیب شدیدی می شود. در تعریف سلامت روانی باید این نکته را در نظر داشت که هر انسانی که بتواند با مسائل عمیق خود کنار بیاید، باید با خود و دیگران  سازش یابد و در برابر تعارض های اجتناب ناپذیر درونی خود دچار استیصال نشود و خود را به وسیله جامعه طرد نسازد فردی است دارای سلامت روانی(نریمانی و همکاران،۱۳۸۶).
     تقریباً ۶۰ سال پیش سازمان بهداشت جهانی سلامت را به عنوان  حالتی از بهزیستی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفاً بیمار نبودن تعریف کرد(سازمان بهداشت جهانی،۲۰۰۱ و ۲۰۰۴). جاهودا(۱۹۵۸) از نداشتن بیمار روانی به عنوان معیار سلامت روانی انتقاد و به جای آن معیارهای چندگانه را برای سلامت روانی ارائه کرد. متاسفانه تا مدتها پیشرفت قابل ملاحظه ای در کاربرد این دیدگاههای در قلمروهای علمی و عملی مشاهده نشد. سلامت یک مفهوم چند بعدی است که علاوه بر بیمار و ناتوان نبودن، احساس شادکامی و بهزیستی۱را نیز در بر می گیرد. اغلب روانپزشکان، روان شناسان و محققان بهداشت روانی جنبه های مثبت سلامت را نادیده می گیرند. تلاش هایی که در جهت گذر از الگوهای سنتی سلامتی صورت گرفته گر چه زمینه لازم را برای تلقی سلامت به عنوان حالتی از بهزیستی(نه صرفا نبود بیماری) فراهم ساخته ولی کافی نیست. البته الگوهای جدید سلامت نیز به طور عمده بر ویژگیهای منفی تاکید دارند و در آنها ابزارهای اندازه گیری سلامت اغلب با مشکلات بدنی(تحرک۲، درد۳، خستگی و اختلالات خواب)، مشکلات روانی (افسردگی۴، اضطراب۵ و نگرانی) و مشکلات اجتماعی(ناتوانی در ایفای نقش اجتماعی، مشکلات زناشویی) سروکار دارند. در دهه گذشته ریف۶ و همکارانش(۱۹۲۶) ۶ الگوی بهزیستی روانشناختی یا بهداشت روانی مثبت را ارائه کردند. بر اساس الگوی ریف بهزیستی روانشناختی از ۶ عامل تشکیل می شود. پذیرش خود(داشتن نگرش مثبت به خود) رابطه مثبت با دیگران(برقراری روابط گرم و صمیمی با دیگران و توانایی همدلی)، خودمختاری(احساس استقلال و توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای اجتماعی) ، زندگی هدفمند ( داشتن هدف در زندگی و معنا دادن به آن) رشد شخصی(احساس رشد مستمر) و تسلط بر محیط(توانایی فرد در مدیریت محیط). الگوی ریف به طور گسترده در جهان مورد توجه قرار گرفته است. ریف این الگو را بر اساس مطالعه متون بهداشت  روانی ارائه کرد و  اظهار داشت مولفه های الگو، معیارهای بهداشت روانی مثبت است و این ابعاد کمک می کند تا سطح بهزیستی و کارکرد مثبت شخص را اندازه گیری کرد.
     از ویژگیهای عمده انسان آگاهی او از رفتار خود و برخوداری وی از نیروی تفکر است، انسان می تواند از رفتار خود آگاه باشد و در برخورد با مسائل و امور مختلف از نیروی تفکر خود استفاده کند، اما انسان همیشه از آنچه که انجام می دهد آگاه نیست، به سخن دیگر گاهی انسان عملی را انجام می دهد که اما از انگیزه رفتار خود یا هدف آن رفتار آگاه نمی باشد. وقتی والدین برای اولین بار با این حقیقت روبرو می شوند که کودکشان استثنایی است واکنش  آنها پیامد هایی خواهد داشت، وجود کودک معلول ذهنی اثرات عمیقی بر روی نحوه ارتباط یک یک افراد خانواده با هم و هریک از آنها با کودک معلول وارد می سازد و همین اثرات ناخوشایند چنانچه به گونه ای منطقی و چاره جویانه قابلیت حل نیابند ضایعات جبران ناپذیری بر روان والدین، سایر نوباوگان خانواده خصوصاً کودک معمول باقی می گذارد. واکنشهای شایع والدین ممکن است به صورت احساس گناه۱ ناکامی و محرومیت۲ انکار واقعیت یا کتمان حقیقت۳ اضطراب و نگرانی باشد میلانی فر(۱۳۴۷).
     این قبیل واکنشها تا زمانی که به کنترل در نیایند و تعدیل نشوند نه فقط سلامت روانی اعضای خانواده را به مخاطره می اندازند بلکه نوع تعامل و ارتباط اعضای خانواده و کودک معلول ذهنی یا جسمی را پیچیده می سازد و در نهایت موجب اضمحلال انرژی  روانی و دیگر توانمندیهای آنان می شوند.

فهرست منابع:
– قرآن مجید .
– آزاد حسین،(۱۳۷۸)سلامت روان ازدیدگاه الیس،فصلنامه اصول بهداشت روانی،شماره چهارم.
– آقاجانی سعید،اسدی نوقابی احمدعلی،(۱۳۸۱)،نظریه مشاوره وروان درمانی ،تهران،مرکزنشردانشگاهی.
– افروز غلامعلی،(۱۳۷۷)، مقدمه ای بر آموزش و پرورش کودکان استثنایی، تهران.
– افروز غلامعلی،(۱۳۸۵)،مصاحبه و مشاوره با والدین کودکان استثنایی،تهران،دانشگاه تهران.
– افروز غلامعلی،(۱۳۸۴)،روانشناسی وتوانبخشی کودکان آهسته گام، تهران،انتشارات دانشگاه تهران.
– احمدی، زینب مقایسه عزت نفس مادران کودکان کم توان ذهنی و مادران کودکان عادی شهر اهواز پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی، اهواز ۱۳۷۷، ص۱  .
– اختیاری امیری راضیه،(۱۳۸۳)،مقایسه بهداشت روانی دانشجویان مجرد ومتاهل خوابگاهی،خلاصه مقالات نخستین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده در ایران،دانشگاه شهید بهشتی.
-بازرگان عباس،سرمد زهره،حجازی الهه،(۱۳۸۷)،روشهای تحقیق در علوم رفتاری،تهران،انتشارات آگاه.
– بیابانگرداسماعیل،(۱۳۷۲)،روشهای افزایش عزت نفس در کودکان ونوجوانان،تهران،انتشارات انجمن اولیاو مربیان.
– بختیاری پروین،(۱۳۷۹)،برسی وضعیت بهداشت روان معلمان استان اصفهان،فصلنامه دانشگاه ازاد اسلامی اصفهان.
– بنی جمال واحدی شکوه السات،احدی حسن،(۱۳۷۰)،بهداشت روانی و عقب ماندگی ذهنی،تهران،نشر نی.
– بهرامی احسان هادی،(۱۳۸۱)،بهداشت روانی در قرن بیست ویکم و چالشهای پیشرو،مجله روانشناسی وعلوم تربیتی دانشگاه تهران،سال سی و دوم،شماره۱،ص۱۸۱-۱۹۹  .
– پورافکاری نصرالله،(۱۳۷۶)،فرهنگ جامع روانشناسی-روانپژشکی وزمینه وابسته،چاپ دوم،تهران،نشر نی.
– تقوی سید محمدرضا، (۱۳۸۰)، بررسی روایی و اعتیار پرسشنامه سلامت روانی، تهران.
– رحیمی نژادعباس،پاک نژادمحسن،(۱۳۸۳)،ارتباط بین سازگاری خانواده باسلامت روانی وسطح ارضاء نیازهای روانشناختی فرزندان ونوجوانان،خلاصه مقالات کنگره آسیب شناسی خانواده در ایران،تهران،دانشگاه شهیدبهشتی.
– راس،آ،آلن،(۱۳۷۷)،روانشناسی شخصیت نظریه ها وعمل،ترجمه جمالفرسیاوش،تهران،انتشارات بعثت.
– زنجانی طبسی رضا،(۱۳۸۳)،ساخت و هنجاریابی مقدماتی آزمون بهزیستی روانشناختی،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تهران.
– سیف نراقی مریم،نادری عزت الله،(۱۳۸۲)،اختلالات رفتاری کودکان وروشهای اصلاح وترمیم آن،انتشارات بدر.
– سایت اینترنت.
– سنچولی حمیده،(۱۳۸۸)،رابطه تجربه ی معنوی با سلامت روانی در والدین دارای فرزندان استثنایی و والدین فرزندان عادی،پایان نامه کارشناسی ارشد .
– شاطرلو عالیه، افزایش عزت نفس دانش آموزان کم توان ذهنی از راه توجه به مولفه های خود پنداره، تعلیم وتربیت استثنایی ، ۱۳۸۶ شماره ۷۴، ص۲۷  .
– شریعتی تقی،داورمنش عباس،(۱۳۷۰)،نگرش پدران کودکان عقب مانده ذهنی در مورد عقب ماندگی فرزندانشان ومقایسه آنهادر سطوح مختلف فرهنگی،پایان نامه کارشناسی ارشد.
– شاملو، سعید،(۱۳۸۲)، بهداشت روانی تهران، رشد.
– شاملو، سعید،(۱۳۶۸)،مکتبهاونظریه ها در روانشناسی شخصیت،چاپ اول،تهران،انتشارات رشد .
– شکری امید،(۱۳۸۰)،تفاوت های جنسیتی در بهزیستی ذهنی ونقش ویژگیهای شخصیت،مجله پزشکی و روانشناسی بالینی ایران،شماره ۴  .
– شفیع آبادی عبدالله،(۱۳۷۲)،نظریه مشاوره و روان درمانی،تهران ،انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
– علیزاده حمید،(۱۳۸۱)،تاثیر فرزند معلول یا ناتوان بر خانواده،تعلیم وتربیت استثنایی،۱۳۸۱،شماره۱۴،ص۳-۷  .
– عمران نسب عمران،(۱۳۸۷)،برسی ارتباط بین اعتقات دینی وسلامت روان در دانشجویان سال آخرکارشناسی علوم پزشکی وخدمات درمانی ایران،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه علوم پزشکی زاهدان.
– عباسپورعلی،(۱۳۸۵)،رابطه بین کمالگرایی و عزت نفس باسلامت روانشناختی در دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد .
– فرهادی علی،(۱۳۸۴)،میزان شادمانی و ارتباط آن با عزت نفس در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان، فصلنامه اصول بهداشت روانی،سال هفتم،شماره ۲۵  .
– فیضی ژاله،(۱۳۸۶)،رابطه سلامت عمومی،کمالگرایی وعزت نفس در پزشکان عمومی،پایان نامه کارشناسی ارشد .
– کرد تمینی بهمن،(۱۳۸۴)،نقش ازدواج مجدد در سلامت روانی همسران و فرزندان شاهد استان ایلام،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تهران. 
– کلمز هریسف،(۱۳۷۵)،روشهای تقویت عزت نفس درنوجوانان،ترجمه علیپور پروین،مشهد،آستان قدس رضوی.
 – لطافتی بریس، امین (۱۳۸۸) نظریه پردازان سلامت روان،۷۶ فصلنامه تازه های رواندرمانی، سال شانزدهم، شماره ۵۵ و. ۵۶
– مشکی و همکاران(۱۳۸۷)، بررسی تاثیر برنامه آموزشی با به کارگیری عزت نفس و باورهای کنترل سلامت بر ارتقای سلامت روان دانشجویان، فصلنامه علمی  پژوهشی فیض، دوره دوازدهم، شماره ۴.
– مفیدی فرخنده،(۱۳۷۶)،آموزش خانواده راهنمای عملی والدین و مربیان کودکان استثنایی،انتشاراتی سرآمد کاوش.
– مهرابی زاده هنرمند، نجاریان بهمن، مسعودی میترا، مقایسه سلامت روانی والدین کودکان کم توان ذهنی تربیت پذیر ۱۲-۷ ساله با سلامت روانی والدین کودکان عادی، پژوهش درحیطه کودکان استثنایی ۱۳۸۰ شماره ۲ص۱۸۷ .
– میکائیلی منیع فرزانه، مقایسه بهزیستی روان شناختی مادران دانش آموزان دبستانی دارای کم توان ذهنی وعادیف تعلیم وتربیت استثنایی، ۱۳۸۸، شماره ۹۲ص۸۸   .
– میلانی فر بهروز، (۱۳۷۴)،روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنایی، تهران،نشر قومس.
– میلانی فر بهروز،(۱۳۸۲)،بهداشت روانی،چاپ هشتم،تهران، نشر قومس.
– نریمانی محمد، آقامحمدیان حمیدرضا، رجبی سوران، مقایسه سلامت روانی مادران کودکان استثنایی با سلامت روانی کودکان عادی فصلنامه اصول بهداشت روانی، ۱۳۸۶ شماره ۳۳ و۳۴ ، ص۱۵-۲۴   .
– نجات حمید،(۱۳۷۸)،مفهوم سلامت روان در مکاتب روانشناسی،فصلنامه بهداشت روانی،شماره ۳   .
– ولی زاده شیرین، روشهای افزایش عزت نفس در کودکان دارای نیازهای ویژه، تعلیم وتربیت استثنایی ۱۳۸۷ شماره ۸۵ و ۸۴ ص۷۰ .
– هرشن سن،دیویدپاور،پال دبلیو،(۱۹۸۸)،مشاوره بهداشت روانی:نظریه وعمل،ترجمه منشی طوسی محمد تقی،مشهد،انتشارات آستان قدس رضوی.
– یوسفی لویه مجید، مداخله های روان شناختی در مورد کودکان با نیازهای ویژه تعلیم و تربیت استثنایی۱۳۸۷ شماره ۸۵ و ۸۴ .
– هالان،دانیل پی،کافمن جیمزام(۱۳۷۱)،کودکان استثنایی(مقدمه ای بر آموزشهای ویژه)،ترجمه جوادیان مجتبی، مشهد،انتشارات آستان قدس رضوی.

– Adler. A. (1926). The Neurotic Constitution. New york Dood mead
– Burden.R.L(1980) measuring the effects of sters  on the mother of handicapped imfamts: mast depression always follow?
– Beckman, P.J(1991). Comparison of mothers and fathers perceptions of the effect of young children with and without
– Cmic, k.,friedrich,w., Greenberg,m(1983).Adaptation of families with mentally retarded children: A model of stress, coping and family ecology.American journal of mental deficiency, 88, 125-231
– Corsini. R.(1973). Current Psychotheraphes. Peacock Pubilshers. Inc Itasaca. Lllonnis
– Corson. V.(1999)Bermer.A.Elizabeth.N.Mental Health Nursing. Sau Nders Compaany
-Edwards, A.J(1977),Education psychology, landon.15-66
– Ellis. A. doubson. (1988) How to live with and without anger New york: Reasers Digestpress
– Leinonen. J. a,solataus, t . S, Punamaki. R.I, (2003)jurnal of child psychiatry,44(2),227-41
– Ryff. C. D. Keyes. C. l. m Shomtkin .D. (2002). Optimal well-being :Empirical Encounter of two traditional. Journal of Personality and social psychology. 62 (6). 1007-1022    
– Skinner. B. F. (1973). Beyond Freedom and Dignity palific Grov. Califormia u.s.a