فایل کامل و عالی بررسی راهکارهای گسترش نوآوری در موسسات آموزش عالی بر مبنای مدل مالکوم بالدریچ

چکیده
نوآوری و خلاقیت به عنوان نیروی حرکتی تمام موسسات و سازمان های یک جامعه بخصوص برای دانشگاه ها که وظیفه تربیت نیروی انسانی را دارند امری ضروری می باشد.تحقیق حاضر باهدف شناخت و معرفی راهکارهای ارتقاء نوآوری در موسسات آموزش عالی بر مبنای مدل تعالی عملکرد مالکوم بالدریج به صورت پیمایشی و به وسیله پرسشنامه های محقق ساخته در بین۷۸ نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه ایلام صورت گرفته است.سوالات این پژوهش شامل هفت سوال در باره ی راهکارهای گسترش نوآوری بر مبنای هفت معیار بالدریچ است که در نهایت با استفاده از نرم افزار spss به محاسبه میانگین رتبه ای راهکارهای به دست آمده پرداخته ایم که برای این کار از فرمول همبستگی رتبه ای فریدمن استفاده شده است.نتایج به دست آمده حاکی از ارائه راهکارهایی برای ارتقاء نوآوری در دانشگاه بودهئ به علاوه اینکه معیار رهبری در این مدل دارای بیشترین امتیاز از نظر پاسخگویان بوده است و این موضوع به معنای اهمیت نقش رییس دانشگاه در گسترش نوآوری نسبت به سایر معیارهای این مدل بوده است.

کلید واژه ها: نوآوری، موسسات آموزش عالی، مدل مالکوم بالدریچ

فهرست مطالب

چکیده     
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱. مقدمه    2
۱-۲. بیان مسئله    4
۱-۳. ضرورت واهمیت انجام تحقیق:    7
۱-۴. اهداف تحقیق:    8
۱-۴-۱. اهداف جزئی تحقیق    8
۱-۵. سوالات تحقیق:    9
۱-۶. تعریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق:    9
۱-۷. معیارهای هفت گانه مدل تعالی بالدریج    10
۱-۷-۱. معیار یک (رهبری)    10
۱-۷-۲. معیار دو (خط مشی و استراتژی)    10
۱-۷-۳. معیار سه ( تمرکز بر دانشجویان، ذینفعان و بازار)    11
۱-۷-۴. معیار چهارم (اندازه گیری، آنالیز و مدیریت دانش)    11
۱-۷-۵. معیار پنج ( تمرکز بر نیروهای کاری)    11
۱-۷-۶. معیار شش (مدیریت فرآیندها)    12
۱-۷-۷. معیار هفت (نتایج)    12
۱-۸. تعاریف عملیاتی تحقیق    12
۱-۸-۱. معیار رهبری    12
۱-۸-۲. معیار برنامه ریزی راهبردی    12
۱-۸-۳. معیار تمرکز بر دانشجویان    13
۱-۸-۴. معیار سنجش،تحلیل و مدیریت دانش    13
۱-۸-۵. معیار تمرکز بر اعضاء هیات علمی    13
۱-۸-۵. معیار مدیریت فرآیندها    13
۱-۸-۶. معیار نتایج عملکرد    14
فصل دوم:  پیشینه تحقیق
پیش درآمد فصل دوم    16
مدل مالکوم بالدریج    16
نگاهی بر مدل کانجی    17
نگاهی بر مدل تعالی عملکرد EFQM    18
الف)معیارهای توانمندی سازمان:    18
ب) نتایج:    19
نگاهی بر مدل ادوارد دمینگ    19
تاریخچه ی نوآوری و خلاقیت در سازمان ها    20
سیر تکامل موضوع نوآوری را می توان در ? موج خلاصه نمود:    21
موج اول: دیدگاه شومپیتر    21
موج دوم: نوآوری تکنولوژیک    22
موج سوم: نوآوری صنعتی    22
موج چهارم:    22
موج پنجم: نوآوری علمی ????    22
امواع مدل های نوآوری در سازمان    23
انواع روش های نوآوری    24
۱- مهارگسلی ذهنی  یا بارش فکری(Br  St)    24
۲-قوانین افزایش کیفیت اجرایی روش (( Br  St    24
۳-شکل نوشتاری مهار گسلی ذهنی (BrW)    25
۴- فرآیند بازتعریف اکتشافی(HRP)    25
۵- مرور قیاس ها    25
۶-نظریه ابداعانه حل مساله (TIPS)    25
۷-  مدل (IMS)    26
نتیجه گیری از مطالب فصل    29
فصل سوم: روش شناسی
۳-۱. پیش درآمدی برفصل سوم    31
۳-۲. روش تحقیق    31
۳-۳. جامعه و نمونه آماری    32
۳-۴. روشها یا ابزارهای گردآوری داده‌ها    33
۳-۵. نحوه ساخت پرسش‌نامه محقق‌ساخته    33
۳-۶. روایی و پایایی روش و ابزار:    34
۳-۷. روش های آمار توصیفی:    34
۳-۸. روش های آمار استنباطی:    34
فصل چهارم: نتایج تحقیق
پیش درآمدی برفصل چهارم    37
جامعه آماری    37
نتایج جدول:    98
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
پیش درآمدی بر فصل پنجم    102
خلاصه تحقیق    103
نتایج    106
نتیجه‌گیری و بحث:    115
مقایسه نتایج تحقیق با موارد مشابه    117
محدویت‌های تحقیق:    121
محدودیت‌های در اختیار و کنترل محقق:    121
محدودیت‌های خارج از کنترل و اختیار محقق:    121
پیشنهادات تحقیق    122
پیشنهادات کاربردی:    122
پیشنهادات پژوهشی:    123
منابع و ماخذ    124

فهرست جداول

جدول۱-۳ .   انطباق سؤالات تحقیق با سؤالات پرسشنامه         
جدول ۱-۴ .  نوع ارزش های متناسب با گسترش نوآوری
جدول ۲-۴ .  نظرات نمونه آماری در زمینه فعالیت‌های رئیس دانشگاه 
جدول۳-۴.   اهمیت فعالیت‌های مربوط به رئیس دانشگاه
جدول ۴-۴.  اختیارات رئیس دانشگاه برای تشویق و ترغیب کارکنان
جدول۵-۴.  نظارت نمونه آماری در زمینه تدوین اهداف و استراتژی      
جدول ۶-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین اهداف دانشگاه
  جدول ۷-۴.   نظرات نمونه آماری درباره استراتژی‌های مرتبط با نوآوری      
جدول ۸-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین خط مشی‌ها
جدول ۹-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد تمرکز بر ذینفعان
جدول ۱۰-۴.  راهکارهای گسترش نوآوری در دانشگاه با تمرکز بر ذینفعان
جدول ۱۱-۴.   ایجاد راهکار برای ارتقاء نوآوری با تکیه بر تمرکز بر ذینفعان
جدول ۱۲-۴.  نظرات نمونه آماری درباره تمرکز بر ذینفعان و بازار کار
جدول ۱۳-۴.  نظرات نمونه آماری درباره مدیریت دانش
جدول ۱۴-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد مفید واقع شدن مدیریت دانش
جدول ۱۵-۴. گسترش نوآوری با توجه به مدیریت دانش
جدول ۱۶-۴.  راهکارهای نوآوری با توجه به مدیریت دانش
جدول ۱۷-۴.  نقش نیروهای کاری در ارتقاء نوآوری
جدول ۱۸-۴.  اثرگذاری تمرکز بر نیروهای کاری در گسترش نوآوری
جدول ۱۹-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد چگونگی گسترش نوآوری در دانشگاه
جدول ۲۰-۴.  ایجاد راهکاری برای ارتقاء نوآوری از طریق نیروهای کاری
جدول ۲۱-۴.   نظرات نمونه آماری در مورد معیار مدیریت فرآیند
جدول ۲۲-۴.  افرادی که می‌توانند با مدیریت فرآیندها منجر به نوآوری در دانشگاه گردند
جدول۲۳-۴.  فرآیندهایی که منجربه خلاقیت در دانشگاه می‌شوند
جدول ۲۴-۴.   اهمیت فعالیت‌هایی که منجربه خلاقیت می شوند
جدول ۲۵-۴.   نتایج مؤثر در ایجاد نوآوری در دانشگاه 
 جدول ۲۶-۴.  نتایج برنامه‌ریزی دانشگاه
جدول ۲۷-۴.  چگونگی تبدیل نتایج بدست آمده به راهکاری برای نوآوری
جدول ۲۸-۴.   نتیجه ای خوب از فعالیت‌های دانشگاه که منجر به نوآوری گردد
جدول ۲۹-۴.  نتایج آمار توصیفی
جدول ۳۰-۴ .  آزمون فریدمن  برای ارزش های سازمانی مربوط به رهبر
جدول ۳۱-۴   آزمون فریدمن  برای فعالیت های مربوط به رییس دانشگاه
جدول ۳۲-۴.   آزمون فریدمن  برای فعالیت های نوآورانه رییس دانشگاه
جدول ۳۳-۴.   آزمون فریدمن برای اختیارات رییس برای تشویق کارکنان
جدول ۳۴-۴ .  آزمون فریدمن  برای تدوین اهداف بر اساس منافع ذینفعان
جدول ۳۵-۴.   آزمون فریدمن  برای اهداف دانشگاه منجر به گسترش نوآوری
جدول۳۶-۴.   آزمون فریدمن  برای اصول مربوط به خط مشی دانشگاه
جدول۳۷-۴.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با توجه به اهداف
جدول۳۸-۴   آزمون فریدمن برای تمرکز بر بازار کار و ذینفعان
جدول ۳۹-۴.   راهکار های گسترش نوآوری با تمرکز بر بازار کار
جدول ۴۰-۴.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با تمرکز بر منافع  ذینفعان
جدول ۴۱-۴.   آزمون فریدمن برای راهکارهای  نوآوری  با توجه به و بازار کار
جدول ۴۲-۴ .  آزمون فریدمن برای  موارد مربوط به مدیریت دانش
جدول ۴۳-۴.   آزمون فریدمن برای  مدیریت دانش برای ارتقاء نوآوری
جدول ۴۴-۴.   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به مدیریت دانش
جدول ۴۵-۴.   آزمون فریدمن برای راهکار ارتقاء نوآوری در دانشگاه
جدول ۴۶-۴   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به تمرکز بر  اعضاء هیات علمی
جدول ۴۷-۴.   آزمون  فریدمن برای اهمیت تمرکز بر نیروهای کاری
جدول ۴۸-۴.   آزمون فریدمن برای تمرکز بر نیروهای کاری
جدول ۴۹-۴.   آزمون فریدمن برای اشاعه نوآوری توسط نیروهای کاری
جدول ۵۰-۴   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به معیار مدیریت فرایندها       
جدول ۵۱-۴.   آزمون فریدمن در مورد مدیریت فرآیند ها
جدول ۵۲-۴.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با توجه به مدیریت فرآیندها
جدول ۵۳-۴.   آزمون همبستگی فریدمن برای نوآوری با توجه به فرآیندها
جدول ۵۴-۴.   آزمون فریدمن برای معیار نتایج
جدول ۵۵-۴.   آزمون فریدمن برای نتایج دانشگاه که حاصل برنامه ریزی دانشگاه است
جدول ۵۶-۴.   آزمون  فریدمن در موردتبدیل معیار نتایج بدست آمده  
جدول ۵۷-۴   آزمون فریدمن در مورد بهترین نتیجه از فعالیت های دانشگاه
جدول ۵۸-۴  نتایج سوالات تحقیق

فهرست نمودارها

  نمودار ۱-۴.  نوع ارزش های متناسب با گسترش نوآوری
نمودار ۲-۴. .  نظرات نمونه آماری در زمینه فعالیت‌های رئیس دانشگاه
نمودار ۳-۴.  اهمیت فعالیت‌های مربوط به رئیس دانشگاه
نمودار۴-۴.  اختیارات رئیس دانشگاه برای تشویق و ترغیب کارکنان
نمودار۵-۴.  توزیع پراکنش نمونه آماری در زمینه تدوین اهداف
نمودار۶-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین اهداف دانشگاه
نمودار ۷-۴. نظرات نمونه آماری درباره استراتژی‌های مرتبط با نوآوری
  نمودار ۸-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین خط مشی‌های دانشگاه
نمودار ۹-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد تمرکز بر ذینفعان دانشگاه
نمودار ۱۰-۴.  راهکارهای گسترش نوآوری در دانشگاه با تمرکز بر ذینفعان
نمودار۱۱-۴.   ایجاد راهکا برای ارتقاء نوآوری با تکیه بر تمرکز بر ذینفعان
نمودار ۱۲-۴.  نظرات نمونه آماری درباره تمرکز بر ذینفعان
نمودار ۱۳-۴.  نظرات نمونه آماری درباره مدیریت دانش و اطلاعات
   نمودار۱۴-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد مفید واقع شدن مدیریت دانش
نمودار ۱۵-۴ . گسترش نوآوری با توجه به مدیریت دانش 
نمودار ۱۶-۴.  راهکارهای نوآوری با توجه به مدیریت دانش   
نمودار۱۷-۴.  نقش نیروهای کاری در ارتقاء نوآوری در دانشگاه
نمودار ۱۸-۴.  اثرگذاری تمرکز بر نیروهای کاری                           
نمودار ۱۹-۴. چگونگی گسترش نوآوری در دانشگاه
نمودار ۲۰-۴. راهکاری برای ارتقاء نوآوری از طریق نیروهای کاری  
نمودار۲۱-۴.   نظرات نمونه آماری در مورد معیار مدیریت فرآیندها
نمودار ۲۲-۴.  افرادی که با مدیریت فرآیندها منجر به نوآوری می گردند
نمودار۲۳-۴.  فرآیندهایی که منجربه خلاقیت در دانشگاه می‌شوند
نمودار ۲۴-۴. اهمیت فعالیت‌هایی که منجربه خلاقیت می شوند
نمودار ۲۵-۴. نتایج مؤثر در ایجاد نوآوری در دانشگاه 
نمودار ۲۶-۴.  نظرات نمونه آماری در مورد نتایج برنامه‌ریزی دانشگاه     
نمودار۲۷-۴.  چگونگی تبدیل نتایج بدست آمده به راهکاری برای نوآوری                
نمودار ۲۸-۴.   نتیجه ای خوب از فعالیت‌های دانشگاه
نمودار ۲۹-۴.  نتایج  تحقیق

فهرست شکل‌ها

۱- ۱. مدل قشه مفهومی مالکوم بالدریچ
۱-۴.  مدل مفهومی نتایج تحقیق

فصل اول
کلیات تحقیق

۱-۱. مقدمه
با پیشرفت های روز افزون علم و فناوری و جریان گستردگی اطلاعات و ارتباطات جوامع امروزی بیش از پیش دچار پیچیدگی و چالش شده است.لذا هر جامعه و سازمانی برای بقاء و جلوگیری از رکود و عقب ماندگی نیازمند تحول و نوآوری است. و از آنجا که نو آوری تغییری است معنی دار که برای بهبود خدمات و فرآیندهای سازمانی و ایجاد ارزشهای جدید برای ذینفعان سازمانها صورت می گیرد برای دستیابی به تمامی ابعاد مقوله ی نوآوری باید بر تمامی بخش های یک سازمان متمرکز شد.)شرفی،۱۳۸۷)
در این بین دانشگاهها به عنوان سازمان هائی که نقش اساسی در تولید اندیشه های جدید و نیز انباشت و انتقال دانش جدید دارند و به صورتی روزافزون نیازمند به روزسازی و ارتقاء نوآوری هستند که  مورد توجه ما در مطالعه ی پیش رو قرار گرفته اند. از میان مدل های تعالی کیفیت و نوآوری نیز مدل مالکوم بالدریج را در نظر گرفته ایم که بر مبنای این مدل سازوکارها و مجموعه ارزشها و مفاهیم کلیدی در قالب ۸ معیار برای ارتقاء نوآوری تعریف شده است.از جمله مزایای عمده این مدل بر سایر مدل های تعالی عملکرد موجود مانند: مدل کانجی، EQFM و یا دمینیگ این است که با توجه به مطالعه ما در حوزه ی محیط آموزشی دانشگاه این مدل مراکز آموزشی را دربرگرفته و شامل می گردد.(صفایی فخری وجلال وندی،۱۳۸۹)
از طرفی کیفیت آموزشی و پژوهشی از جمله دغدغه هائی است که همیشه نظام های دانشگاهی برای دستیابی به آن تلاش می کنند.
بنابراین ارتقای مستمر کیفیت آموزش عالی مستلزم استفاده از ارزیابی آموزشی است و لزوم استقرار یک سیستم ارزیابی کارآمد و هدفمند در نظام آموزشی عالی به منظور بررسی و ارزشیابی کیفیت و نوآوری های آموزشی امری اساسی است که شاید امروزه بیش از پیش نیاز به آن از طرف دانشگاه ها و مراکز آموزشی احساس می شود.(لبانی مطلق،۱۳۸۷)
بر این اساس آنچه که نیاز است یک مدل یا ابزار است که فرآیندی سیستماتیک برای پیشبرد و مدیریت که با هدف بهبود عملکرد سازمانها در کلیه ابعاد و ارتقای کیفیت طراحی شده باشد.اگر چه هیچ یک از الگوهای بهبود کیفیت بدون محدودیت نیست مفید بودن مدل بالدریج در آموزش عالی نسبت به سایر مدل های مشابه به روشنی مشخص است زیرا این معیار با شروع فرآیند بهبود و ارزیابی نظام یافته چهارچوب قابل اعتمادی را از طریق تغییرات همراه با نوآوری فراهم می کند.(لبانی مطلق،۱۳۸۷)
پژوهش حاضر بنا بر تعاریفی که از مقوله نوآوری در موسسات آموزش عالی وجود دارد به بررسی راهکارها و روش هایی می پردازدکه بر مبنای اصول هشت گانه مدل مالکوم بالدریج منجر به گسترش نوآوری در این موسسات می گردد.در این راستا با طرح پرسشنامه هایی در ارتباط با هر یک از معیار های مدل و نیز انجام مصاحبه با افراد صاحب نظر در زمینه تحقیق به جمع آوری اطلاعات لازم پرداخته ایم که در نهایت بتوانیم بتوانیم به جمع بندی و نتیجه گیری از این نظرات راهکارهای مقتضی و مورد استفاده برای نوآوری را که بنابر تعریف فرآیند هدایت شده طرح ایده های جدید و دانش جدید در باب تولیدات و خدمات یک سازمان است بر مبنای مدل مالکوم بالدریج بیابیم. (احدی و مسچی،۱۳۸۷)

منابع و ماخذ
۱-    ابطحی،سیدحسین(۱۳۸۴).مدیریت منابع انسانی، مدیریت وزارت نیرو،تهران: انتشارات موسسه تحقیقات و آموزش
۲-    احدی،حسن؛مسچی،فرحناز(۱۳۸۷).خلاقیت و نوآوری و راه های دستیابی به آن،پژوهش نامه نوآوری،شماره ۲۴،تهران،پژوهشکده تحقیقات استراتژیک
۳-    افشار،محمد(۱۳۹۰).اندازه گیری عملکرد سازمانها با استفاده از مدل تعالی کانجی،، فصلنامه چشم انداز مدیریت دولتی،شماره۴
۴-    امیریان زاده،مژگان(۱۳۸۷).نوآوری الزام تحقق سند چشم انداز توسعه، پژوهش نامه نوآوری،شماره ۲۴،تهران،پژوهشکده تحقیقات استراتژیک
۵-    انصاری جابری،مسعود،(۱۳۸۹).بررسی عوامل و موانع رشد خلاقیت و نوآوری از نظر معلمان،اینترنت،سایت گوگل
۶-    ان.وی.واگریزو(۲۰۰۷).آموزش عالی و توسعه،ترجمه داوود حاتمی
۷-    بهرامی،سوسن؛رجایی پور،سعید؛آقاحسینی،سعید؛بختیار نصرآبادی،حسنعلی؛یار محمدیان،محمد حسین(۱۳۹۰).تحلیل روابط چندگانه سرمایه فکری و نوآوری سازمانی در آموزش عالی.فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی.شماره ۶۱.صفحه(۲۷-۵۰).
۸-    پاشاشریفی،حسن؛نجفی زند،جعفر ۱۳۸۵،روش های آماری درعلوم رفتاری،تهران: انتشارات سخن
۹-    حاتمی ،حمیدرضا؛مهدوی،داوود(۱۳۸۷).نوآوری و شکوفایی،اصول مبانی و راهکارها.دوماهنامه انسانی پلیس.سال ۵،شماره ۵،شماره ۱۶.صفحه (۷-۳۴)
۱۰-    حسن زاده،رمضان ۱۳۸۹،روش های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ نهم ،تهران:ساوالان
۱۱-    سهرابی،زهره؛پیروی،حمید؛فرج الهی،معصومه؛خاکچیان،آلیس،گام به کام تا تعالی دانشگاه ها بر اساس مدل تعالی مالکوم بالدریج (۱۳۸۸).تهران:نهضت پویا
۱۲-    ساموئل کی،هو،۱۳۸۸،ترجمه حسین حسین زاده ،نشر دانشکار
۱۳-    شرفی،محمد،نوآوری در آموزش عالی بر پایه مدل بالدریچ،ماهنامه تدبیر ،شماره ۱۹۱، صفحه (۴۳-۴۷).
۱۴-    . صافی،احمد؛تغییر و نوآوری در آموزش و پرورش ایران و چشم انداز آینده(۱۳۸۸).فصلنامه نوآوری های آموزشی،سال ۲،شماره ۳،صفحه (۱۰۹-۱۲۵).
۱۴    – صالحی امیری،رضا،۱۳۸۷،پژوهشنامه نوآوری ،تهران:پژوهشکده تحقیقات استراتژیک .شماره ۲۴
۱۵    – صفایی فخری،لیلا؛جلال وندی ،مهناز(۱۳۸۹).توسعه خلاقیت و نوآوری در آموزش عالی،موانع و راهکارها.کنفرانس خلاقیت شناسی ،مدیریت و مهندسی نوآوری.تهران.اردیبهشت ۱۳۸۹.
–    16- فدایی نژاد،اسماعیل؛خالقی،امیرحسین؛مهاجری،میترا(۱۳۸۹)مقایسه تعالی عملکرد سازمان های کوچک و بزرگ با رویکرد EFQM   ، فصلنامه چشم انداز مدیریت دولتی،شماره ۳،صفحه(۱۱۹-۱۳۳).
۱۷    – قاسمی،نوشاد،دکتر شهرآرای،بررسی رابطه بین تکلم خصوصی و خلاقیت در مهد ودک های شهرستان مرودشت،۱۳۷۵
۱۸    – -لبانی مطلق،معصومه(۱۳۸۷).نوآوری در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی،پژوهش نامه نوآوری،شماره ۲۴،صفحه(۱۰۵-۱۲۷)
۱۹    – لوالیه،توماس،تیله؛آلبرت،۱۳۸۵،مدیریت نوآوری ،ترجمه منوچهر انصاری و امیرسامان خیرخواه،تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
۲۰    – محقر،علی؛سلیمانی دامنه،رضا؛قندهاری،محمدتقی(۱۳۸۹)،ارزیابی سرمایه های فکری دانشگاه ها با استفاده از شاخص های نوآوری.اولین کنفرانس سالانه مدیریت نوآوری و کارآفرینی.شیراز
۲۱- موسی پور،بهنام؛ایزدی،محمد حسین(۱۳۸۵).مدیریت فرآیند و نحوه شناسایی شاخص های اندازه گیری در سری استاندارد (isoo9000-2000) براساس مدل EFQM،.فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی.شماره ۵۶.صفحه(۱۷-۴۰).
   22- مرتضی نصوحی نظام ملی نوآوری به منظور توسعه ملی، ۱۳۸۸،تهران
۲۳- مدل سرآمدی EQFM از ایده تا عمل،منوچهر نجمی و سیروس حسینی،موسسه مطالعات بهروری و منابع انسانی
 24 – همایون نسیمی،بکارگیری مدل های نظام ملی مدیریت نوآوری جهت ارتقاء شاخص های نوآوری و افزایش توان تولید فناوری،۱۳۸۸،فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت،موسسه مطالعات بین المللی انرژی،شماره ۲
۲۵- هریس ،کریس،۱۳۸۷،تشکیل تیم های نوآور،ترجمه بهروز نصرآزادانی و هادی کلانی،اصفهان: ارکان دانش
۲۶- ابزارهای مدیریت نوآوری: مروری بر نظریه و عمل سیدعلی هادوی ماهنامه تدبیر- سال بیستم- شماره ۲۰۴ (۱۳۸۹)

۱-Shane scot A. and karl T. Ulrich” technological innovation,product development  and entrepreneurship  in managing science,management science,vol.50,no.2,February 2004.
۲- bontis,N.et al.(2002),managing an organizational learning system by aliging stocks and flows,journal of  management studies,vol.39,no.4,pp.437-466