فایل کامل و عالی بررسی قاعده ید

فهرست مطالب

مقدمه ۶

مالکیت و سیر تاریخی آن ۶

تعریف ید ۷

مصادیق ید ۷

ارزیابی ادله                                                                                                                          11

اماره بودن ید                                                                                                                       12

تعارض قاعده ید با استصحاب                                                                                                13

قاعده ید در قانون مدنی                                                                                                      15

ید در کلام فقها                                                                                                                      16

قسم دوم: ید مالکی                                                                                                                18

تعدد ایادی بر مال واحد                                                                                                      23

قاعده ید در قانون مدنی ایران                                                                                            24

نقش تصرف در حق ارتفاق                                                                                                    25

اقرار ذوالید در دادگاه                                                                                                          25       

حدیث علی الید                                                                                                                     26

ید ضمانی و ید امانی                                                                                                             26

منافع مستوفات و غیر مستوفات                                                                                              29

تعریف مثلی و قیمی                                                                                                               30                                                     

گران شدن قیمت تالف                                                                                                         30

تعذر مثل در مثلیات                                                                                                             31                                                                                       

قیمت تالف                                                                                                                            32

رابطه غاصبان با یکدیگر                                                                                                         33                

ید صغیر و مجنون                                                                                                                  34

نتیجه گیری                                                                                                                            34

مقدمه

قاعده ید از قواعد مشهور و معتبری است که در اکثر مسائل فقهی و حقوقی، به طور وسیع مورد استناد قرار می گیرد و محور بسیاری از معاملات روزمره است. برای روشن شدن این قاعده که یکی از وجوه بارز و عمده اعمال سلطه بر اشیا و به عبارت دیگر، مالکیت است، ذکر تاریخچه تکوین مالکیت ضروری است. 

۱-مالکیت و سیر تاریخی آن

مالکیت عنوانی است اعتباری که مبین نسبت و رابطه اشیا با اشخاص است و دربردارنده مجموعه روابط و مناسباتی است که استیلا و تسلط انسان ها را بر اشیا نشان می دهد. 

بنابراین تعریف، بین شیء موضوع مالکیت با شخص مالک، علقه و وابستگی خاصی وجود دارد که اختصاصی است و مانع ورود اغیار در این رابطه می گردد. 

از دیدگاه تاریخی، مالکیت سه مرحله را تاکنون پشت سر گذاشته است:

-مرحله نخست: در این مرحله که مربوط به ادوار نخستین حضور بشر بر روی کره زمین است، روابط اجتماعی بسیار ساده بود و انسان ها با وسایل و ابزارهای ابتدایی و اولیه به جمع آوری و استفاده از نعمت های خداداد پیرامون خود می پرداختند. در این مرحله، انسان ها دارای تفکراتی ساده و بسیط نسبت به پدیده های طبیعی بودند و به علت نازل بودن سطح آگاهی و فراوانی مجهولات و موهومات، برخوردشان با اشیای مادی پیرامونشان، انفعالی  و کم اثر و ساده و فیزیکی بود و قدرت مختصر ابنای بشر فقط در محدوده بسیار کوچکی اجازه اعمال تسلط و تصرف بر اشیا می داد. 

مشخصه مالکیت در این دوره غالباً وضع  ید و اعمال استیلا به صورت تصرفات فیزیکی بوده است. انسان ها در این دوره با وسایل ابتدایی به شکار حیوانات و جمع آوری میوه ها و محصولات موجود در طبیعت می پرداختند و در حد بسیار نازل از مواد حاصل از کشت و زرع بهره می بردند و چون مجموعه این اعمال در اغلب موارد با دست  صورت می گرفت، در سیر تاریخی تسلط بشر بر اشیا، این گونه تصرفات تحت عنوان «ید» و بررسی فقهی و حقوقی آن به صورت «قاعده ید» شهرت یافته است. 

مرحله دوم: پس از گذشت قرن ها وپیچیده شدن روابط اجتماعی که در اکثر موارد تحت تأثیر مستقیم انبیا صورت گرفت، نوع رابطه افراد با اشیا و نیز کیفیت  این تعلقات پیچیده تر شد. به تدریج پیدایش گروه ها و اجتماعات انسانی، لزوم ذخیره سازی اشیا و کالاها بیش از پیش احساس شد و انسان ها اموال خود را برای تأمین احتیاجات آتی در اماکن خاصی انبار کردند و رابطه ساده فیزیکی بین اشیا و تصرفات عینی و خارجی خود را به نوعی رابطه جدید داد که در واقع آن را می توان «مرحله میانی در سیر تاریخی مالکیت» به شمار آورد. 

منابع و مأخذ

۱-قرآن مجید

۲-قواعد فقه، دکتر محقق داماد،  سید مصطفی،  بخش مدنی، مرکز نشر علوم اسلامی

۳-آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، حاشیه بر مکاسب، تهران، انتشارات وزارت و ارشاد اسلامی،۱۴۰۶ ه.ق

۴-ابن ابی الجمهور،محمدبن علی بن ابراهیم،عوالی اللثالی،قم،۱۴۰۰ ه.ق

۵- ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، سرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، تهرانف چاپ سنگی، ۱۲۰۷ ه.ق.

۶- حکیم، محسن، منهاج الصالحین، نجف، مطیعه الآداب،بی تا.

۷-ابن منظور، محمدبن مکرم،لسان العرب،بیروت، دارالتراث العربی،۱۴۰۴ ه.ق

۸- www.google .com