فایل کامل و عالی بررسی موانع اجرایی ، قانونی تجارت الکترونیک در ایران

«چکیده»

تجارت الکترونیک یا همان عامل رنسانس اقتصادی و تجاری پدیده قرن جدید است.
لذا ضرورت توجه به این موضوع پژوهشگر را بر آن داشته تا در قالب موضوع تجارت الکترونیک و موانع اجرایی قانون آن در ایران به این مطلب بپردازد.
ابتداً باید یاد آور شد که با توجه به نو و جدید بودن موضوع یافتن منابع برای تکمیل پروژه مهمترین مانع در راه این پژوهش بوده است. فقدان کتب حقوقی و حتی تخصصی در زمینه تجارت الکترونیک یکی از قرائنی است که ما را به نوظهور بودن این رشته در ایران می‌رساند. علاوه بر آنکه باید یاد آور شد که قانون تجارت الکترونیکی ایران در سال ۱۳۸۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.
با همه این احوال تمام سعی پژوهشگر بر این بوده که با مراجعه به منابع اینترنتی و جستجو در مقالات اساتید ایرانی و خارجی و مراجعه به نشریات کشور چکیده‌ای‌ از آنچه در مورد تجارت الکترونیک مورد بحث این اساتید قرار گرفته ارائه گردد.
در نمای نخست مقدمه‌ای در رابطه با کسب و کار الکترونیکی و تعریف آن، توجیه اقتصادی راه‌اندازی آن در ایران، رویکرد جمهوری اسلامی و سیاست تجارت الکترونیکی ایران برای آینده آورده شده است. ذکر نمونه‌هایی از اقدامات انجام گرفته توسط وزارت بازرگانی در جهت توسعه این صنعت در کشور و نیز ذکر تجارب کشورها در حمایت از تجارت الکترونیکی از دیگر مطالبی است که در پروژه به آن پرداخته شده است.
در رابطه با موانع توسعه و گسترش کسب و کار الکترونیکی در جمهوری اسلامی ایران و ارائه الگویی مناسب جهت استفاده از آن در ایران نیز مطالبی بیان گردیده است.
تبیین نقش بنگاه‌ها و بانک‌ها در تجارت الکترونیکی و نیز بکارگیری این پدیده در شرکت‌های کوچک و متوسط و چالش‌ها در پذیرش و استفاده از آن از دیگر مباحث مهم اشاره در این پروژه تحقیقاتی می‌باشد.
چالش‌های حقوقی در  استفاده از تجارت الکترونیکی در ایران نیز در قالب فصلی جداگانه مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نیز نتایج و استنباط‌های نگارنده در قالب فصل نتیجه‌گیری بیان شده است.

مقدمه

در سال‌های اخیر عرف معمول دانشکده‌های حقوق اینگونه بوده است که معمولاً دانشجویان سعی در انتخاب موضوعاتی دارند که از نظر منبع‌ و مأخذ  تحقیقاتی دچار مشکل نباشند و اینگونه موضوعات نیز معمولاً موضوعاتی با سابقه طولانی می‌باشند که به قدر کافی بر روی آن تحقیق و مطالعه شده است اما نگارنده تلاش نموده است  تا با انتخاب موضوعی نو و تازه از تکرار مکررات و دور باطلی که بعضی از دانشجویان در آن گرفتار آمده‌اند پرهیز شود.
علاقه وافر و توصیه استاد مشاور به تحقیق در یک عرصه نو و جدید حقوقی و تذکرات به جای ایشان درباره اهمیت نقش تجارت الکترونیک در اقتصاد و لزوم شناسایی موانع آن بنده را بر آن داشت تا مقوله «تجارت الکترونیک و موانع اجرایی قانون آن در ایران» را به عنوان موضوع پروژه تحقیقاتی خود برگزینم.
«عرصه‌های نوین معمولاً از قانونمندی لازم برخوردار نیستند. البته نه به این معنی که راه همه نوع اخلال بزه هموار است. زندگی اجتماعی ایجاب می کند که نظم و امنیت در آن عرصه نیز حاکم و مصلحت عمومی تأمین گردد. حقوق تجارت الکترونیکی یکی از این عرصه‌هاست.
عرصه‌ای پر بحث و آکنده از نوآوری‌ها و شگفتی‌ها. در این عرصه است که امواج انقلاب اینترنتی و انفجار تجارت الکترونیکی با نظام حقوقی موجود برخورد می‌کنند و در مفاهیم حقوق سنتی اثر مهمی می‌گذارند. از اینرو، نظم و حقوق نوینی موضوع بحث و قانونگذاری است. »
با توجه به اینکه «تکنولوژی اطلاعات صرف نظر از موقعیت جغرافیایی در تمامی شئون زندگی وارد شده است و شرکت‌ها و حکومت‌ها و افراد همگی خواهان بهره‌مندی از این انقلاب اطلاعاتی هستند» لذا به نظر می‌رسد جامعه ایرانی و به طور اخص جامعه تجاری ایرانی نیز خود را به این نوع فن‌آوری جدید مجهز نماید. و این تجهیز الکترونیکی در درجه اول محتاج به معرفی به این جامعه تجاری دارد.
لذا در راه تکمیل پروژه سعی بر آن شده تا با انتخاب و گلچین مطالبی که به نظر پژوهشگر می‌تواند ذهن هر خواننده‌ای را رد زمینه آشنایی با تجارت الکترونیک و نیز سرگذشت آن در ایران یاری نماید گاهی هر چند کوچک در جهت رهایی این تکنولوژی از گمنامی و ناشناخته بودن در ایران و برای جامعه تجاری ایران برداشته شود.
اما این انتخاب لاجرم مشکلاتی را نیز به دنبال داشته که مهمترین آن به دلیل نو بودن این موضوع در حقوق ایران مشکل منبع تحقیقاتی بوده است . به جرات می‌توان گفت که تقریباً هیچ تحقیق علمی وسیع دانشگاهی در ایران در این زمینه انجام نشده است. و فقط مؤسساتی از قبیل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، سازمان همکاریهای علمی ریاست جمهوری و نیز شرکت‌های کارفرمای وزارت بازرگانی نظیر شرکت انفورماتیک راهبر- آن هم با توجه به مسئولیت‌هایی که در این زمینه داشته‌اند- تحقیقاتی را در این زمینه انجام داده‌اند که همین مؤسسات نیز بیشترین کمک را در یافتن منابع در پروژه انتخابی داشته‌اند.
به نظر می‌رسد گام نخست در راه پیشرفت تجارت الکترونیکی باید تحقیق و جستجو و ایجاد مبانی حقوقی لازم توسط محققان و حقوقدانان برداشته شود و تألیف کتب و آثار حقوقی و ارائه مقالات از سوی اساتید و حقوقدانان و اقتصاددانان در این راه ضروری است. از طرفی پس از ایجاد بستر حقوقی لازم از جهت تئوریک نوبت به دولت می رسد تا نقش مهم و اساسی خویش را با تصویب قوانین لازم ایفا نماید.
صاحب نظران و محققان نقش تجارت الکترونیک را در دهکده جهانی امروز تسریع در امر جهانی شدن می‌دانند و فاصله هر کشوری را که به نوعی از قافله استفاده کنندگان از تجارت الکترونیک عقب  افتاده باشد را با دنیا بسیار زیاد و آنرا در کوتاه مدت غیرقابل جبران می‌دانند. جذابیت‌های پیدا و پنهان تجارت الکترونیک در دنیا باعث شده است که تحقق دولت الکترونیکی دغدغه بنیادین کشورهای در حال توسعه باشد.
با توجه به نقشی که این صنعت در اقتصاد بازار ایفا می کند تمام تلاش دولتمردان جمهوری اسلامی ایران نیز در این چند سال اخیر بر آن بوده تا با آماده کردن پیش نیازهای تحقق تجارت الکترونیکی به سوی تحقق دولت الکترونیکی گام بردارند. اما در این راه موانع و مشکلاتی به چشم می‌خورد که می‌توان از آن‌ها در چند قالب کلی و مجزا سخن گفت.

فهرست مطالب

علائم اختصاری    
فهرست مطالب    
فصل اول: مقدمه
۱-۱- اهمیت انتخاب   
۱-۲- طرح سوأل    
فصل دوم: تعریف و شناسایی تجارت الکترونیکی در ایران
۲-۱- مقدمه   
۲-۲- تجارت الکترونیکی چیست؟    
۲-۳- انواع تجارت الکترونیک    
۲-۴- توجیه اقتصادی راه‌اندازی تجارت الکترونیکی در جمهوری اسلامی ایران
۲-۴-۱- منافع    
۲-۴-۲ هزینه‌ها    
۲-۵- مزایای کسب و کار الکترونیکی    
۲-۶- تجارت الکترونیکی چه نوع فرصت های درآمدی را خلق می‌کند؟    
۲-۶-۱- دسترسی بیشتر به مشتریان    
۲-۶-۲- فروش بیشتر به مشتریان موجود   
۲-۶-۳- محصولات قابل حصول و در دسترس الکترونیکی    
۲-۷- تجارت الکترونیکی ضرورتی برای توسعه    
۲-۸- نگاهی به تجارت الکترونیک از دریچه محدودیت‌های داخلی    
۲-۹- تجارت الکترونیک، مزایا و نگرانی‌ها    
۲-۹-۱- تجارت الکترونیک و مزایا   
۲-۹-۲- تجارت الکترونیک و نگرانی‌ها   
۲-۱۰- رویکرد دولت جمهوری اسلامی ایران    
۲-۱۱- سیاست تجارت الکترونیکی ایران   
۲-۱۱-۱- اهداف    
۲-۱۱-۲- اصول    
۲-۱۲- نتیجه‌گیری   
فصل سوم:
نمونه‌هایی از اقدامات وزارت بازرگانی در جهت تحقق تجارت الکترونیکی
۳-۱- مقدمه   
۳-۲- طرح مطالعات امکان سنجی تجارت الکترونیکی    
۳-۳- طرح ایجاد مرکز صدور گواهی دیجیتال    
۳-۴- طرح ایجاد شبکه جامعه اطلاع رسانی بازرگانی کشور    
۳-۵- طرح استانداردسازی شماره‌گذاری کالا و خدمات و فعالیت‌ها    
۳-۶- نتیجه‌گیری   
 
فصل چهارم:  آینده تجارت الکترونیک
۴-۱- مقدمه     
۴-۲- چشم انداز کسب و کار الکترونیکی    
۴-۳- حجم مبادلات الکترونیکی و سرعت گسترش آن    
۴-۴- نتیجه‌گیری   
فصل پنجم:
تجربه بعضی از کشورها در حمایت از تجارت الکترونیکی در جهان امروز
۵-۱- مقدمه    
۵-۲- تجربه اتحادیه اروپا    
۵-۳- تجربه کشورهای آ. س. آن   
۵-۴- تجربه انگلستان    
۵-۵- تجربه یونان    
۵-۶- تجربه اسکاتلند   
۵-۷- نتیجه‌گیری   
فصل ششم:
تجارت الکترونیک و موانع‌ گسترش آن در جمهوری اسلامی ایران
۶-۱- مقدمه   
۶-۱- عدم زمینه‌سازی لازم برای  رشد تجارت الکترونیکی    
۶-۳- تجارت الکترونیک، موانع گسترش در ایران و راهکارها   
۶-۴- نتیجه‌گیری   
فصل هفتم:  
موانع محیطی و ارائه الگوی مناسب جهت استفاده‌ از تجارت الکترونیکی در ایران
۷-۱- مقدمه   
۷-۲- مطالعه تحقیقی در جهت یافتن الگوی مناسب برای استفاده از داد و ستد
الکترونیکی در ایران    
۷-۲-۱- طرح پرسش‌ها    
۷-۲-۲- اهداف تحقیق    
۷-۲-۳- روش‌های تحقیق    
۷-۲-۳-۱- روش تطبیقی    
۷-۲-۳-۲- روش پیمایشی    
۷-۲-۴- نتیجه‌گیری از تحقیق    
۷-۲-۵- ارائه الگوهای حاصل از تحقیق   
۷-۲-۶- ارائه پیشنهادات    
۷-۳- نتیجه‌گیری   
فصل هشتم: بانکداری و تجارت الکترونیکی
۸-۱- مقدمه     
۸-۲- بانکداری الکترونیکی    
۸-۳- بانکداری الکترونیک در ایران و موانع موجود در سر راه آن.    
۸-۴- پول الکترونیکی چیست؟   
۸-۵- ویژگی های کلیدی پول الکترونیکی    
۸-۶- اثرات پول الکترونیکی بر بانک‌ها   
۸-۷ – جمع‌بندی و نتیجه‌گیری    
فصل نهم: تجارت الکترونیکی و بنگاه‌ها
۹-۱- مقدمه    
۹-۲- موانع‌ توسعه تجارت الکترونیکی در بنگاه‌ها    
۹-۳- نتیجه‌گیری    
فصل دهم: تجارت الکترونیکی و شرکت‌های کوچک و متوسط
۱۰-۱ مقدمه   
۱۰-۲- بکارگیری تجارت الکترونیک در شرکت‌های کوچک و متوسط   
۱۰-۳- مراحل بکارگیری فنآوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی در شرکت‌های
 کوچک و متوسط    
۱۰-۴-   چالش‌ها در پذیرش و استفاده از تجارت الکترونیکی در  
۱۰-۴-۱- برخی از مزایا در استفاده از تجارت الکترونیکی در     
۱۰-۴-۲- برخی از مشکلات   در پذیرش تجارت الکترونیکی از زاویه‌ای دیگر
۱۰-۵- پیشنهادات آنکتاد برای توسعه تجارت الکترونیکی در بین شرکت‌های کوچک
 و متوسط در کشورهای در حال توسعه    
۱۰-۶- نتیجه‌گیری    
فصل یازدهم: چالش‌های حقوقی اجرای قانون تجارت الکترونیکی ایران
۱۱-۱- مقدمه   
۱۱-۲- نتایج بررسی کلی نیازهای سیستماتیک نظام قضایی ایران برای تحقق تجارت الکترونیکی   
۱۱-۲-۱- فهرست مطالب مطروحه در قانون تجارت الکترونیکی ایران   
۱۱-۲-۲- توضیحات مربوط به فهرست مطروحه در قانون تجارت الکترونیکی
ایران   
۱۱-۲-۳- فهرست قوانین لازم التصویب جهت اجرای قانون تجارت الکترونیک با توجه به موضوعات مطروحه در آن    
۱۱-۳- جدایم سایبری   
۱۱-۳-۱- جعل سایبری   
۱۱-۳-۲- کلاهبرداری سایبری   
۱۱-۳-۳- جاسوی سایبری   
۱۱-۳-۴- تطهیر نامشروع سایبری   
۱۱-۴- برخی از موانع جزایی تحقق تجارت الکترونیکی   
۱۱-۵- چالشی به نام «فقدان آیین نامه‌ها»   
۱۱-۶- نتیجه‌گیری   
فصل دوازدهم: نتیجه‌گیری
منابع و مأخذ   

منابع و مأخذ:

الف: فهرست قوانین:
۱- قانون تجارت الکترونیکی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۲.
۲- قانون حمایت از حقوق و منصفان و هنرمندان ۱۳۴۸.
۳- قانون مدنی.
۴- قانون مسئولیت مدنی.
ب: فهرست کتب:
۵- آلن گاتن، ترجمه رمضانی، مصیب-  ادله الکترونیکی- دبیرخانه شورای عالی  اطلاع‌رسانی- چاپ ال ۱۳۸۳ .
۶- باستانی، برومند- جرایم کامپیوتری و اینترنتی جلوه‌ای از بزهکاری- انتشارات بهنامی – چاپ اول ۱۳۸۲.
۷- نوی، محمد علی- نخجوانی، رضا- حقوق تجارت الکترونیکی- کتابخانه  گنج دانش- ۱۳۸۲.
ج: فهرست مقالات:
 
۸- اعرابی، سید محمد، سرمد سعیدی، سهیل- فصلنامه اطلاع‌رسانی- دوره ۱۸- شماره ۱ و ۲.
۹- ابریشمچی، سهیل- روزنامه همشهری- شماره ۲۸۲۸- سال دهم- ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۲.
۱۰- اکبری، محسن- کربلایی، امید- مجله بررسی‌های بازرگانی- شماره ۳- آذر و دی ۸۲.
۱۱- جلالی، علی اکبر و بیدخشی، حسین – روزنامه همشهری- شماره ۲۳۶۵- ۲۷ اسفند ۱۳۷۹.
۱۲- دریانی، حسن- جعل کامپیوتری/ خبرنامه انفورماتیک شماره‌های ۶۹،۷۰،۷۵ (تألیف).
۱۳- دریانی، حسن- کلاهبرداری کامپیوتری/ خبرنامه انفورماتیک شماره‌های ۶۲،۶۴،۶۵،۶۶،۶۷،۶۸ (تألیف).
۱۴- گزارش توجیهی سیاست‌تجارت الکترونیکی جمهوری اسلامی ایران، مصوب کمیسیون تخصصی اطلاع رسانی اقتصادی، بازرگانی و تجارت الکترونیکی.
 
د- فهرست منابع خارجی:
۱۵-Strasbourg. 25 April 2000, Declassified- public version. PC- CY(2000) Draft N 19, EUROPEAN COMMITTEE ON PROBLEMS, (CDPC), COMMITTEE of EXPERTS ON CRIME IN CYBER. SPACE(PC-CY), Draft Convertion on cyber- crime (Draft N’19) prepared by the Secretaroat Dorectprate Gemera; I(;ega; Affaors) Siber, Ulrich. The International Hardbook on computer crime (1986)
۱۶- Cyber – Laundering- Anonymous Digital cash and Money Loundering- Pc/ cy- cdpc- CE- 1997. Money Loundering- USA. Attomeys Bulletin- june 1999.

ر: فهرست سایت‌ها:
 
۱۷- http://www.irtp.com/
۱۸- http://www.iftiz.org.ir/
۱۹- http://www.prd.moc.gov.ir
۲۰- http://www.itir.com /
 دی کالیتر، جیمز، مجله دانشگاه استانفورد به نقل از سایت:
۲۱- http://www.cobinet.office.gov.uk
۲۲- http://www.bmwi. netzwerk.ec.de
۲۳- http://www.iranitc. com
۲۴- http://www.law- bridge.net.