فایل کامل و عالی شک و تعریف شبهات و انواع آن

چکیده
در این مقاله سعی شده است با تعیین و تعریف شبهات و انواع آن به بحث در ارتباط با علل شک و مشخص نمودن وظیفه مکلف به هنگام برخورد با این شک ها پرداخته شود. سپس با تعیین معیارهای اصولی ها برای حل شکوک به ذکر ادله آنها در برطرف کردن شک پرداخته شده و چون محل بحث و مورد اختلاف بیشتر شبهات حکمیه تحریمیه با فقدان نص می باشد به آن پرداخته شده البته در این مورد اصولی ها به برائت و اخباریون به احتیاط معتقدند و در این بین بعضاً از طرف اخباریون و خود اصولی ها ایراداتی بر ادله وارد شده که حتی المقدور سعی شده با ذکر آراء و دلایل آنها بر رد ایرادات پرداخته شود.

واژگان کلیدی
شبهات: مفرد آن شبهه به معنای مشتبه شدن چیزی که حق و باطل در آن معلوم نیست.
حکمیه: اسم منسوب از حُکم است که به علت اینکه صفت برای شبهات است مؤنث آمده و حُکم مصدر از فعل ثلاثی مجرد حَکَمَ به معنای قضاوت، نظر و رأی است و جمع آن احکام می باشد و حَکَمَ به معنای حکم کرد، نظر داد، رأی داد.
شبهات حکمیه: در اصطلاح اصول به شک و تردید مکلف در یک حکم شرعی گفته می شود.
شبهات حکمیه تحریمیه: در اصطلاح اصول شک و تردید مکلف در یک حکم شرعی بین حرمت و غیرحرمت اعم از کراهت و اباحه می باشد.
وجوبیه: اسم منسوب از وجوب است که به علت صفت بودن مؤنث آمده و وجوب نیز مصدر از فعل ثلاثی مجرد وجب است و وجب الشئ یعنی چیزی لازم شد و وجوب یعنی لازم، ضروری.
شبهات حکمیه وجوبیه: در اصطلاح اصول شک و تردید مکلف در یک حکم شرعی بین وجود و غیر وجوب اعم از استحباب و اباحه می باشد.

مقدمه
هنگامیکه مکلف مجتهد به حکمی از احکام شرعیه و یا موضوعی از موضوعات توجه می کند و پیرامون آن در زوایای ادله احکام به تحقیق و اجتهاد می پردازد به یکی از سه حالت نفسانی می رسد. یا قطع به حکم شرعی پیدا می کند که این قطع برای او قطعاً حجت است زیرا عقل ما را ملزم می کند که از قطع پیروی کنیم و یا ظن به حکم شرعی پیدا می کند یعنی احتمال قوی می دهد که حکم شرعی فلان موضوع است که در این زمینه نیز قواعدی از طرف شارع برای کاشفیت از حق رسیده و ما را ملزم به آن قواعد نموده و یا شک پیدا می کند و نسبت به حکم شرعی فلان موضوع متحیر می شود که آیا واجب است یا حرام و خاصیت شک این است که کاشفیتی از واقع ندارد و جهالت محض است و در این حالت انسان بر سر دوراهی می ماند و محرز است که معقول نیست عقل یا شرع شک را بر ما حجت بداند ولی با این حال شارع مقدس خدای حکیم دانسته که بندگان او گاهی دچار شک می شوند و چنین نیست که همواره در جمیع موضوعات یا قاطع به حکم واقعی و یا ظان باشند بلکه در موارد قابل توجهی هم دچار تردید می گردند لذا بر اساس حکمت بالغه برای این موارد شریعت دستورالعمل هایی معین فرموده و طرقی را ارائه داده که این طرق همان اصول عملیه هستند که به هنگام شک یک مکلف مجتهد از آنها استعانت می جوید.
شبهات به دو دسته حکمیه و موضوعیه تقسیم می شوند.
شبهات حکمیه در مواردی است که اشتباه در یک حکم شرعی فرعی کلی الهی باشد که اختصاص به باب خاصی ندارد.
شبهات موضوعیه در مواردی که اشتباه در یک حکم شرعی فرعی جزیی است و به موضوع معینی در خارج مرتبط می شود و کلیت ندارد. اصول عملیه نیز دو دسته هستند برخی مخصوص به شبهات موضوعیه هستند مانند اصاله الصحه و برخی از اصول علاوه بر موضوعات بر احکام نیز جاری می شود مانند اصل برائت. استصحاب. احتیاط و تخییر و وظیفه اصلی اصولی روشن ساختن وضع چنین شبهاتی در شبهات حکمیه است نه در موضوعات زیرا بحث از موضوعات به عهده فقیه است به همین منظور است که در اصول بیشتر روی شبهات حکمیه بحث می شود نه موضوعات.

منابع
۱- الهی قمشه ای (مترجم)، قرآن کریم.
۲- البستانی، فواد افرم (مؤلف)، بندر ریگی، محمد (مترجم)، فرهنگ جدید عربی به فارسی (ترجمه منجمد الطلاب)، نوبت چاپ دوم ۱۳۷۹، مرکز چاپ بلاغ.
۳- حیدری (علامه حیدری مؤلف)، زراعت، عباس، مسجد سرایی، حمید (مؤلفین)، اصول الاستنباط فی اصول الفقه و تاریخه با سلوب جدید، نوبت چاپ دوم ۱۳۸۳.
۴- سبحانی، جعفر (مؤلف)، زراعت، عباس (مترجم)، الوسیط فی اصول الفقه، نوبت چاپ اول ۱۳۸۸، ناشر مؤسسه فرهنگی و هنری دانش پذیر.
۵- صدری، سید محمد، مبادی فقه و اصول، نوبت چاپ ششم ۱۳۸۸، ناشر دانشپذیر.
۶- محمدی خراسانی، علی، شرح رسائل جلد ۲ و ۳، نوبت چاپ سوم ۱۳۸۰، انتشارات دارالفکر.
۷- محمدی خراسانی، علی، شرح کفایه الاصول، جلد ۴، نوبت چاپ چهارم ۱۳۸۵، انتشارات الامام حسن بن علی(ع)