فایل کامل و عالی کالبدشناسی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی نریان

فهرست مطالب
فصل اول : کالبدشناسی دستگاه تناسلی نریان    2
(۱-۱) کیسه بیضه    4
(۱-۲) بیضه    5
(۱-۳) اپیدیدیم    7
تصویر(۱-۳) : نمای شماتیک که وضعیت Straight tubules و rate tests  را در نریان نشان می دهد    8
(۱-۴)بند بیضه و رگها و اعصاب بیضه    9
(۱-۵)  آلت تناسلی( قضیب)    11
تصویر(۱-۵) : نمای شماتیک از سمت چپ پنیس که ارتباط آن با استخوان ایسکیوم دیده می شود    13
(۱-۶) غدد ضمیمه    15
(۱-۶-۱) غدد وزیکولی    15
(۱-۶-۲) غدد پروستات    16
(۱-۶-۳) غدد پیازی – پیشابراهی    16
فصل دوم : فیزیولوژی تناسلی نریان    17
هورمون شناسی    18
(۲-۲-۱)( اسپرماتوژنز)    20
(۳-۲-۱) فیزیولوژی اپیدیدم    24
(۴-۲-۱) رفتار جفت‌گیری در نریان    26
بخش دوم :بررسی ارزیابی توانایی تولیدمثل در نریان    27
فصل سوم:بررسی و ارزیابی توانایی تولید مثل در نریان    28
(۱-۳-۲) اهداف آزمایشات    29
(۲-۳-۲) مراحل اصلی آزمایش    30
(۳-۳-۲) معاینه عمومی    32
طناب بیضه    36
( ۵-۳-۲) بررسی اندام تناسلی داخلی نریان    37
(۶-۳-۲) مشاهده میل جنسی و توانایی جفت‌گیری نریان    39
(۷-۳-۲) بررسی بیماریهای مقاربتی    40
فصل چهارم :جمع‌آوری و بررسی منی    44
(۱-۴-۲) انواع مهبل مصنوعی در دسترس    45
مهبل مصنوعی مدل ژاپنی    47
مهبل مصنوعی مدل کلورادو    48
مهبل مصنوعی مدل CSU ومهبل مصنوعی مدل لن    48
مهبل مصنوعی مدل لهستانی :    49
(۲-۴-۲) آماده‌سازی مهبل مصنوعی برای استفاده    50
پرش اسب نر    55
(۳-۴-۲) جمع‌‌آوری منی    57
(۴-۴-۲) ارزیابی منی    59
(۵-۴-۲) تأثیر سن برروی میزان تولید اسپرم    67
(۶-۴-۲) تأثیر چرخش بیضه‌ای بر روی تولید اسپرم    67
(۷-۴-۲) تأثیر باکتریهای پاتولوژیک بر روی اسپرم    68
فصل پنجم :«تستهای آزمایشگاهی سودمند»    69
(۱-۵-۲) تجزیه و تحلیل کاریوتیپ    71
(۲-۵-۲) بررسی شیمیایی پلاسمای منی    74
(۳-۵-۲) بررسی اسپرم با میکروسکوپ الکترونی    76
(۴-۵-۲) بررسی ساختاری کروماتین اسپرم    77
(۵-۵-۲) تست های آنتی بادی ضد اسپرم    78
فصل ششم:آزمایشات هورمونی و نمونه برداری از بیضه    81
(۱-۶-۲) اندازه گیری های هورمونی    82
(۲-۶-۲) نحوه نمونه گیری خون برای بررسی های هورمونی    85
(۴-۶-۲) نمونه برداری از بیضه ها    89
فصل هفتم:پیش بینی باروری نریان    95
(۱-۷-۲) ملاک های دسته بندی    97
(۲-۷-۲) ویژگیهای اسبان نر طبیعی (از نظر تولید مثلی)    98
(۱-۲-۷-۲) تعداد اسپرم و کیفیت منی    99
(۳-۷-۲) توصیه برای اسب هایی که در گروه طبیعی قرار نمی گیرند    102
فهرست منابع    106
 
فصل اول : کالبدشناسی دستگاه تناسلی نریان
کالبدشناسی دستگاه تناسلی نریان را می‌توان از سه جنبه زیر مورد بررسی قرار داد:
اول: اسپرماتوژنز در بیضه‌ها،دوم: بلوغ،ذخیره و انتقال اسپرم‌ها  در مجاری تناسلی و سوم: چگونگی تخلیه منی در دستگاه تناسلی ماده مادیان بوسیله آلت تناسلی.
 دستگاه تناسلی دام نر از کیسه بیضه، بیضه‌ها، بند بیضه، اپیدیدیم، غدد ضمیمه جنسی و آلت تناسلی تشکیل شده که در ذیل ساختار آناتومیکی آنها مورد بررسی قرار گرفته است. ( شکل ۱)
تصویر (۱-۱) : یک برش عمودی از آلت تناسلی نریان که در آن بیضه ، کیسه بیضه و
آلت تناسلی نریان دیده می شود .
 
(۱-۱) کیسه  بیضه
بیضه‌ها در خارج از بدن در ناحیه مغابنی  درون کیسه بیضه قرار دارند برای اینکه تولید اسپرم با موفقیت انجام شود و تحت تأثیر استرس‌های حرارتی نباشد می‌بایست دمایی بیضه کمتر از دمای بدن باشد از اینرو سیستمی توسعه یافته به نام پدیده تنظیم درجه حرارت  که این امر را محقق سازد. بخش درونی اسکتروم بوسیله ماهیچه‌های کرماستر  دارتوس  پوشانده شده‌است که در هوای سرد بطور خودکار تحت کنترل عصبی منقبض می‌شود و بیضه‌ها را به طرف بدن نزدیک می‌سازد، برعکس در هوای گرم منبسط شده و آنها را از بدن دور می‌سازد(۶).
چند رباط کوچک بین تشکیلات مختلف داخل کیسه بیضه  وجود دارد. رباط اصلی بیضه، قطب شکمی بیضه را به دم اپیدیدیوم متصل می‌کند که با رباط عقبی( دمی) اپیدیدیوم به غشای مهبلی هم می‌چسبد. این رباط‌ها از گویرناکولوم  مشتق شده‌اند. بالاخره در سطح داخلی کیسه اسکروتوم که لایه غشای مهبلی وجود دارد که یکی جداری که به سطح داخلی اسکروتوم چسبیده و دیگری اخشایی که به سطح خارجی بیضه چسبیده‌اند متصل می‌کند(۶).

(۱-۲) بیضه 
 بیضه‌های نریان در نزدیکی ناحیه معابنی در کیسه بیضه قرار گرفته‌اند. پرده دارتوس  دیواره بین بیضه‌ای را تشکیل می‌دهد. خود بیضه‌ها از دو لایه صفاقی پوشیده شده‌اند که این لایه‌های صفاقی هنگام پائین‌آمدن بیضه از مجرای مغابنی وشکل‌گیری یک حفره جانبی در پرده صفاق جداری تشکیل می‌شود. همراه با شکل‌گیری این حفره جانبی انشعاباتی از عضله مایل داخلی  شکمی نیز به آن وارد می‌گردد که بین پرده کرماستر و غشای مهبلی قرار می‌گیرد(۷).
 کپسول یا پرده سفید بیضه،  بطور عمده از بافت رشته‌ای تشکیل شده ولی الیاف عضلانی صافی هم دارد، که وظیفه آنها ناشناخته است. این پرده برروی کپسول غشای مهبلی  اصلی قرار دارد. رگهای خونی اصلی بیضه قبل از نفوذ در کپسول و رساندن خون به پارانشیم بیضه در سطح پرده سفید پخش شده‌اند، در حالیکه اعصاب بیضه در جدار آن قرار می‌گیرند و در داخل بیضه بافت عصبی ناچیزی یافت می‌شود. بافت بیضه از دو قسمت تشکیل شده‌است: ۱ – لوله‌های منی‌ساز  2- بافت بینابینی.
 هر لوله منی‌ساز لوله بدون انشعاب بسیار پیچیده‌ای است که انتهای آن در لوله‌های  جمع‌‌کننده باز می‌شود، و این مجرا نیز به نوبه خود به مجرای اپیدیدیوم مرتبط می‌شود. لوله‌های منی‌ساز با پرده قاعده‌ای  محدود می‌گردند و تقریباً بطور کامل با سلولهای عضله‌ای شکل قابل انقباض احاطه شده‌اند. در داخل لوله‌های اسپرم‌ساز لایه پوششی منی‌ساز خود از دو دسته سلول اصلی به نامهای سلولهای سوماتیک  سرتولی و سلولهای زاینده  تشکیل شده‌است. شکل و میزان بافت بینابینی که از سلولهای لیدیگ  تولیدکننده هورمونهای استروئیدی و رگهای خونی و لنفی تشکیل شده، در حیوانات مختلف بسیار متفاوت است برای مثال بافت بینابینی زیادی در نریان‌ و خوک دیده می‌شود ولی در نشخوارکنندگان میزان این بافت نسبتاً کم است(شکل ۲).
 
تصویر(۱-۲) : نمایی از بافت بیضه که ارتباط این بافت بینابینی و لوله های اسپرم ساز دیده می شود

 اندازه بیضه در نریان متغیر است اما میانگین طول آن ۱۴۰-۸۰ میلیمتر و میانگین قطر آن ۸۰-۵۰ میلیمتر و وزن آن ۲۲۵ گرم می‌باشد(۶).

 (1-3) اپیدیدیم
 اپیدیدیم لوله پیچ‌خورده‌ای است که توط ۱۳ تا ۱۵ مجرای آوران  اسپرم تولیدشده در لوله‌های منی‌ساز را از طریق لوله‌های راست و rete testis گرفته و دریافت نموده و انقباض می‌دهند(۷)و (۸).
 اپیدیدیم از بیرون به صورت عضو تقریباً استوانه‌ای شکل دیده می‌شود که از سه قسمت تشکیل می‌شود. سر اپیدیدیم،  بدنه اپیدیدیم  که در وسط قرار گرفته و دم اپیدیدیم  که در امتداد مجرای  وابران قرار دارد. شکل (۳)

تصویر(۱-۳) : نمای شماتیک که وضعیت Straight tubules و rate tests  را در نریان نشان می دهد
 دیواره عضلانی مجرای اپیدیدیم با حرکات دودی خود، اسپرماتوزوئیدها را به جلو می‌راند. اسپرماتوزوئیدها که هنگام ورود به بیضه نارس هستند و در ضمن عبور از اپیدیدیم به ویژه د ناحیه سرابی‌ اپیدیدیم بالغ می‌گردند.دم اپیدیدیم هم مخزن اسپرماتوزوئید‌های کاملاً رسیده‌است و در حیوانی که از نظر جنسی فعال است این قسمت در اثر تجمع اسپرمهای ذخیره‌شده متورم و سفت و قابل ارتجاع می‌گردد. طول اپیدیدیم در نریان طویل‌تر از گاو نر حدود ۴۵ متر می‌باشد(۷).

(۱-۴)بند بیضه  و رگها و اعصاب بیضه
هر بیضه بوسیله بند بیضه به بدن متصل است که سرخرگ اسپرماتیک  درونی و سیاهرگ  اسپرماتیک در بخش پیشین و از مجرای وابران در بخش پسین آن قرار دارد.
خونرسانی به بیضه با شریانهای بیضه است که از آئورت خلفی در نزدیکی شریان کلیوی منشعب می‌شوند این عروق بصورت شریانهای پیچ‌در پیچ  از مجرای مغابنی می‌گذرند و با پرده صفاقی پوشیده شده و قسمت اصلی بند بیضه را تشکیل می‌دهند.(شکل ۴)

تصویر(۱-۴) : نمایی از مقطع عرضی از استرماتیک کورد و عضله کرماستر خارجی و شبکه پاپینی فرم .
خون بیضه از طریق شبکه ارتباطی وریدی  که آن نیز به صورت پیچ‌درپیچ می‌باشد از طریق بند بیضه خارج می‌گردد و از آنجا به ورید میانخالی پائینی می‌ریزند البته این شبکه پیچ‌درپیچ ابتدا انشعابات زیادی را دارا می‌‌باشد. ولی بتدریج که بند بیضه بالا می‌رود شاخه‌های جانبی کمتری از آن قابل تشخیص است تا اینکه فقط یکی دو ورید به مجرای مغابنی وارد می‌شوند و در نهایت بصورت یک رگ به ورید میانخالی خلفی یا ورید کلیوی می‌ریزد. شریان بیضه شبکه پیچک مانند را احاطه می‌کند و در ارتباط خیلی نزدیک با آن است بطوریکه شریان و ورید معمولاً یک پرده داخلی مشترک دارند(۶)
طول شریان بیضه به دلیل پیچیدگی‌های آن خیلی زیاد است که این باعث سه ویژگی می‌شود: ۱- وقتی شریان به بیضه می‌رسد نبض شریانی تقریباً بطور کامل از بین رفته است و به نظر می‌رسد رسیدن خون شریانی به صورت ضربانی به بیضه‌ها با اسپرم‌زایی طبیعی ناسازگار است. ۲- اسپرم‌زایی در درجه حرارت کمتری از ۶ درجه حرارت قسمت میانی بدن پستانداران بهتر انجام می‌شود و در کنار هم قرارگرفتن شریان و ورید باعث تبادل حرارت بین آنها می‌شود بطوریکه درجه حرارت بیضه چند درجه از مرکز بدن پائین‌تر است. ۳- احتمال دارد تبادل مولکولهای کوچک مثل تستوستورن بین دو جریان با جهت مخالف در ورید و شریان بیضه صورت بگیرد البته اهمیت این انتقال هنوز کاملاً‌ مشخص نیست.
 اعصاب بیضه از سیستم سمپاتیک سینه ای – کمری مشتق می‌شوند که رشته‌های حرکتی احشایی آن عضله صاف شریان کوچک بیضه و کپسول اپیدیدیم و بیضه را تعصیب می‌کند.
 کیسه بیضه هر دو دسته عصب احشایی و سوماتیک را دارد که از اعصابی پی مشتق می‌شوند که از مجرای مغابنی می‌گذرند و به صورت شاخه‌های عصب شرمی  خارج می‌شوند. از دیگر خصوصیات اعصاب کیسه‌ای بیضه وجود عصب حرکتی عضله کرماستر و داتروس است که نقش مهمی در تبادل حرارتی بیضه دارد.(۶)

(۱-۵)  آلت تناسلی( قضیب)
آلت تناسلی شامل دو مجرای بافت قابل نعوظ و یک مجرای پیشابراه آلت تناسلی نام اورتر است پیشابراه با جسم اسفنجی آلت تناسلی احاطه شده که از پیاز آلت تناسلی شروع شده  به سر آلت تناسلی ختم می‌گردد، قسمت پیشین آلت تناسلی از اجسام غاری آلت تناسلی زوج تشکیل شده که از ریشه آلت تناسلی شروع شده و در پشت سر آلت می‌یابد.
خون‌رسانی هر سه مجرا از شاخه‌های شریان شرمی است ولی تخلیه وریدی ccp   با csP‌  خیلی فرق می‌کند. Ccp از طریق ریشه آلت تناسلی در ورید  شرمی تخلیه می‌شود ولی csP در ورید پشتی آلت از قسمت انتهایی آن تخلیه می‌شود. بنابراین خونرسانی و تخلیه خون CCP هر دو از راه ریشه آلت است ولی خونرسانی به csP از پیاز و تخلیه آن از قسمت انتهایی آن است. ریشه‌های آلت را عضلات ورکی  غاری احاطه کرده که انقباض آنها وریدی را که CCP تخلیه می‌کند مسدود می‌کند. بطوریکه فضاهای غاری بافت قابل نعوظ در انتهای بسته CCP پر از خون می‌شود و باعث سفت و طویل‌شدن آلت  می‌شود.

فهرست منابع
EQUINE PRACTICE
۱)    Evaluating breeding soundness in stallions -1: the basic examination
۲)    Evaluating breeding soundness in stallions -2: Semen collection and evalution
۳)    Evaluating breeding soundness in stallions -3: usefule laboratory tests
۴)    Evaluating breeding soundness in stallions-4:Hormonal assay and tasticular biopsy
۵)    Evaluating breeding soundness in stallions-5: Predicting potential fertility
۶) REPRODUCTIVE EVALUTION OF THE STALLION
۷)Veterinary Reproduction and obsstetrics (GEOFREY H.ARTHUR)
۸) Equine Reproduction