فایل کامل و عالی بررسی اصول حسابداری

فهرست

چکیده
مقدمه
تاریخچه حسابداری
ماهیت حسابداری
تعریف حسابداری
مراحل حسابداری
اصول پذیرفته حسابداری
معادله حسابداری
بدهی‌ها
سرمایه
دفتر کل
صورت حقوق صاحبان سرمایه
طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی و اسمی
کشف اشتباهات و تصحیح حسابها
مهمترین اشتباهات
حسابهای دائمی و موقتی
تعدیل حسابها
فرایند بستن حسابها موقتی
تراز آزمایششی اختتامی
فرایند بستن حسابهای دائمی

چکیده
با تاریخچه حسابداری آشنا شدیم و نیز تعریف حسابداری را آموختیم که حسابداری : فرآیند تشخیص , اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور , امکان قضاوت و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه را فراهم می‌سازد با مراحل حسابداری آشنا شدیم عبارتست از : ۱- ثبت فعالیت‌های مالی ۲- طبقه بندی اقلام ثبت شده ۳- خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول ۴- تفسیر نتایج فاصله از بررسی اقلام خلاصه شد. اصول پذیرفته شده حسابداری را آموختیم و نیز مهمترین اصول حسابداری را بیان کردیم و هر یک را توضیح دادیم. معادله حسابداری و اصطلاحات آن را یک به یک توضیح دادیم و ماهیت یک حساب را نشان دادیم و گفتیم که دارای ۳ سه قسمت می‌باشد : ۱- عنوان حساب ۲- سمت راست یا بدهکار حساب ۳- سمت چپ یا بستانکار حساب.
بادارایی‌های و بدهی آشنا شدیم و ماهیت هر یک را نشان دادیم سپس با درآمدها و هزینه‌ها هم همین طور آشنا شدیم و بعد دفتر روزنامه و دفتر کل و نیز ترازنامه و صورت حساب سود و زیان و صورت حساب صاحبان سرمایه را نیز یک به یک توضیح داده و هر یک را رسم کرده‌ایم و سپس به مهمترین اشتباهات در ثبت‌های حساب‌ها و تصحیح آنها پرداختیم و همین طور با حسابهای دائمی و موقتی و تعدیل حسابها و فرآیند سنجش حسابهای موقتی و دائمی آشنا شدیم و هر یک را به طور مفصل توضیح دادیم و در آخر هم همه حسابها را در تراز آزمایش اختتامی بردیم و بعد هم مانده حسابها را به سال بعد انتقال دادیم توسط تراز آزمایشی افتتاحی

مقدمه :
بدون توجه به حرفه یا شغل یک فرد‌ , نیاز به اطلاعات مالی اجتناب ناپذیر است. شما نمی‌توانید بدون داشتن  اطلاعات مالی خوب و مفید پول خرج کنید , کارت اعتباری خرید , سرمایه‌گذاری کنید و یا مالیات بپردازید. تصمیم‌گیری خوب بستگی به اطلاعات خوب دارد. به طور کلی در دنیای امروز که رقابت از ارکان اصلی تجارت به شمار می‌رود ؛ حسابداری دارای نقش حیاتی است مدیران به منظور تصمیم گیری‌های صحیح و مناسب و کنترل‌های دقیق و مؤثر بر عملیات , نیاز به اطلاعات قابل اطمینان و به موقع مالی دارند. صاحبان سرمایه مؤسسات اعتباری , رقبا , دولت و۰۰۰ علاقمندند که از کم و کیف نتایج فعالیتهای مالی مؤسسات مورد نظر خود با اطلاع باشند و این اطلاعات تنها از طریق یک سیستم حسابداری دقیق و کامل قابل ارائه است از این رو باید متخصصیتی در زمینه حسابداری تربیت گردند تا بتوانند اطلاعات مورد نیاز را در اختیار استفاده کنندگان از آنها قرار دهند. داشتن اطلاعات حسابداری و توانایی‌ کار با اطلاعات مالی , علاوه بر این که برای دانشجویان رشته حسابداری ضروری است , مورد نیاز کلیه دانشجویان رشته‌های مشابه نیز می‌باشد.
کتاب اصول حسابداری (۱) با همین هدف و به منظور در اختیار قرار دادن دانش بنیادی حسابداری , برای دانشجویان رشته حسابداری و مدیریت تألیف گردیده است.

( تاریخچه مختصری از حسابداری )
از آنجا که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت و دستیابی به ناشناخته‌ها می‌باشند و با توجه به اینکه نقش فعالیت‌های مالی در هر توسعه‌ای غیر قابل انکار است , نیاز به توسعه حسابداری روز به روز افزایش می‌یابد , در قرون سیزدهم و چهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حساب بوجود آمد. منشأ حسابداری را به لوکاپاچیولی۱ (Luca Pacioli) ریاضیدان مشهور ایتالیایی که دوره رنسانس نیست می‌دهند. و موجب گسترش فن دفترداری دوطرفه در سراسر اروپا گردید. ولی یک کشیش ایتالیایی و در واقع یک ریاضیدان بود کتاب پاچیولی با وجود اینکه اشاره‌ای به دوره مالی , چگونگی تهیه صورتهای مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارایی‌های ثابت ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب مؤسسه و سازمان تجاری نگذاشته است. به دلیل سادگی و داشتن ارزشهای علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت. با تولد انقلاب صنعتی در انگلستان , نیاز رو به تزاید و حسابداری توسعه یافت. در امریکا     پس از به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی , سرمایه‌های شخصی زیادی در کمپانیها وارد گردید و موجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه بوجود آمدن غولهای صنعتی قرن بیستم , سیستمهای حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردار گردیدند با اشاره‌ای که رفت در می‌یابیم که حسابداری همزمان با پیشرفت وضعیت اقتصادی توسعه و تکامل پیدا نمود. ( منابع رویداد مجتهد زاده , سید حسین علوی طبری ) کهن‌ترین مدارکی که درباره معاملات تجارتی قدیم بدست آمده است مربوط به حدود (۲۶۶۰) سال قبل از ظهورحضرت محمد (ص) می‌باشد که به خط میخی و بر روی الواح پخته گلی نوشته شده است. (منابع,ابوالفضل دلقندی – حسن کلهر)
ماهیت حسابداری
حسابداری که اغلب زبان تجارت خوانده می شود , روشهایی است قراردادی که توسط کارشناسان و استادان حسابداری و یا انجمنهای حرفه‌ای حسابداری تدوین گردیده , به تدریج مورد قبلو همگان قرار گرفته است : و قابل تغییر و تصحیح می‌باشد در حسابداری , مابا بنیانگذاری یک مجموعه ضوابط و قراردادها می خواهیم اطلاعات لازم را برای حل مسائل مالی یک مؤسسه به دست آوریم.
ماهیت اطلاعات حسابداری
اطلاعات حسابداری , یک سری اطلاعات مالی مربوط به مبادلات یک واحد تجاری است , که برحسب پول بیان می گردد. برای ثبت روزبه روز این اطلاعات می توان از سیستم دستی , مکانیکی و یا الکترونیکی استفاده نمود. ثبت این مبادلات به تنهایی فایده چندانی برای قضاوت و تصمیم‌گیری آگاهانه ندارد , بلکه باید پس از ثبت , طبقه‌بندی و تلخیص شده و به صورت گزارشهای قابل استفاده جهت مدیران و سایر افراد ذیعلاقه درآید.
به طور کلی , ماده اولیه حسابداری را عمدتاً اطلاعات مربوط به مبادلات واحد تجاری و محصول نهایی آنها را صورتها , گزارشها و تجزیه و تحلیلهای مالی تشکیل می‌دهد. اما باید توجه داشت که اطلاعات حسابداری در صورتی قابل استفاده خواهد بود که دارای ویژگی‌های خاص باشد. این ویژگیها را می‌توان به صورت زیر خلاصه نمود.
۱-    مربوط بودن : یعنی اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری نسبت به یک مسأله موثر باشد.
۲-    به موقع بودن : یعنی دروقت مناسب و زمانی که دارای ارزش هستند , در اختیار قرار گیرند.
۳-    صحیح بودن : یعنی بیان کننده واقعیات بوده و دقیق و کامل و قابل اعتبار باشند.
۴-    قابل مقایسه بودن : یعنی به ترتیبی ارائه گردند که با موارد مشابه سالهای قبل و یا موارد همانند سایر مؤسسات قابل مقایسه باشند.
تعریف حسابداری
«فرایند تشخیص , اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور , امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می‌سازد» (1966 – Evanston) (منبع . ویدا مجتهدزاده )
« حسابداری عبارت است از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران , پرداخت کنندگان مالیات , اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می‌پذیرد»
(۱۹۸۷ – Jack L.smith , Robert M. Keith . William Lostephens )
به عنوان یک سیستم اطلاعاتی مالی , حسابداری فرآیند تشخیص , ثبت و اشغال رویدادهای مالی یک سازمان ( تجاری یا غیر تجاری ) به استفاده کنندگان می‌باشد. (منبع عبدالله حسینی ,
عفت اسدی)
مراحل حسابداری
فرایند حسابداری دارای چهار مرحله می‌باشد :
۱-    ثبت فعالیتهای مالی
۲-    طبقه بندی اقلام ثبت شده
۳-    خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول
۴-    تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
ثبت فعالیتهای مالی
در این مرحله کلیه دادوستدها و فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع در دفتری به نام دفتر روزنامه ثبت می‌شود. ۱
طبقه بندی اقلام ثبت شده
در این مرحله اقلام ثبت شده در دفتر روزنامه , به حسابهای مختلف در دفتر دیگری به نام دفتر کل انتقال می‌یابند.
خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول
مرحله خلاصه کردن , عبارت است از ترکیب و تنظیم نتیجه حسابهای دفتر کل به نحوی که حداکثر اطلاعات مورد نیاز به طور خلاصه و ساده به دست آید. در این مرحله صورتها یا گزارشهای مالی تهیه می‌شود که مهمترین آنها عبارت است از :
الف ) ترازنامه که وضعیت مالی ( دارایی , بدهی , سرمایه ) موسسه را در یک لحظه معین از زمان نشان می‌دهد.
ب ) صورت سود و زیان که چگونگی و نتیجه عملیات مالی ( سود و زیان ) مؤسسه را با توجه به میزان درآمدها و هزینه‌های آن برای یک دوره‌مالی و در واقع برای مدتی معلوم مشخص می‌سازد.
ج ) صورت حقوق صاحبان سرمایه , که تغییرات سرمایه ( حق صاحب یا صاحبان مؤسسه نسبت به دارایی آن مؤسسه ) مؤسسه را برای یک دوره مالی یا مدت مشخص نشان می‌دهد.
تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
در این مرحله ,‌اعداد مندرج در صورتهای مالی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند.
اصول پذیرفته شده حسابداری
همانطوریکه قبلا اشاره گردید , یکی از ویژگیهای اساسی اطلاعات حسابداری , قابل مقایسه بودن آنست , از اینرو در تهیه صورتهای مالی باید اصول و مفاهیمی را رعایت نمود , تا نتایج حاصله از صورتهای مالی قابل مقایسه با موارد مشابه سالهای قبل و نیز موارد مشابه در سایر مؤسساتی که در همان رشته خاص فعالیت می‌نمایند , باشد. اصول و مفاهیم حسابداری یک سلسله روشهای قراردادی است که توسط کارشناسان و استادان حسابداری و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده , به تدریج مورد قبول همگان قرار گرفته است و همواره قابل تغییر و تصحیح می‌باشد. مسئولیت و اختیار تدیون و انتشار استانداردهایی که اجرای اصول حسابداری را در هر کشور هماهنگ می‌سازد. معمولاً به عهده مراجع حرفه‌ای حسابداری آن کشور می‌باشد. در سطح بین المللی , در سال ۱۹۷۳ کمیته بین المللی استانداردهای حسابداری با شرکت نمایندگانی از انجمنهای اصلی عضو فدراسیون بین المللی حسابداران ۲تشکیل گردیده که به تدوین و انتشار استانداردهای بین المللی حسابداری پرداخته است.
اصول حسابداری
اصول مهم حسابداری را می توان به صورت زیر بیان نمود :

۱- اصول قیمت تمام  شده : یعنی کلیه اقلام با ارزش زمان تملک در دفاتر ثبت و در صورتهای مالی منعکس گردند.
۲- اصل وضع هزینه‌های یک دوره از درآمد همان دوره : یعنی در هر دوره مالی , هزینه‌هایی که در تحقق درآمد همان دوره صرف گردیده است , باید از همان درآمد وضع گردد.
۳- اصل افشاء حقایق : یعنی این که کلیه حقایق با اهمیت و مربوط به وضعیت مالی و نیز نتایج فعالیتهای مالی , باید افشاء گردیده , در اختیار استفاده کنندگان از صورتهای مالی قرار گیرد.
۴- اصل قابل اعتماد بودن : یعنی اینکه اطلاعات مندرج در صورتهای مالی باید , اولاً صحیح باشند , ثانیاً قابل تأیید و تصویب باشند و ثالثاً کامل و جامع باشند.
۵- اصل قابلیت مقایسه : یعنی اینکه اطلاعات حسابداری باید به همان اندازه که قابلیت مقایسه یا یکدیگر , در طی دوره‌های مختلف مالی را دارند , قابلیت مقایسه با اطلاعات مؤسسات مشابه را نیز داشته باشد.
۶- اصل ثبات رویه : رعایت اصول قابلیت مقایسه داشتن اطلاعات حسابداری , مستلزم رعایت این اصل می‌باشد. یعنی که دردوره‌های مختلف مالی , یک رویه ثابت حسابداری مورداستفاده قرارگیرد
مبنای اصلی عملیات حسابداری , معادله حسابداری است.
معادله حسابداری
در جزء اصلی یک شرکت تجاری داراییها و حقوق سرمایه گذاران است. رابطه بین داراییها , بدهیها و حقوق صاحبان سرمایه در معادله زیر نشان داده شده است :
دارائیها = بدهیها + حقوق صاحبان سرمایه
این رابطه , در اصطلاح معادله حسابداری خوانده می شود. برای درک بهتر این رابطه , مفاهیم دارائی و بدهی صاحبان سرمایه در زیر شرح داده شده است :
دارایی‌ها
اموال و حقوق مالی متعلق به هر موسسه است که قابل تقویم به پول و دارای منافع آتی می‌باشد (مانند : موجودی نقدی , اثاثیه , ملزومات ساختمان محاسبهای دریافتی و۰۰۰ )
الف ) موجودی نقدی :
وجوه نقدی است که در محل مؤسسه در یک صندوق نگهداری می‌شود که تحت همین عنوان و (بانک) در حسابها منعکس می‌گردد.
ب ) حسابهای دریافتی
این حسابها نشان دهنده میزان مطالبات مؤسسه از افراد و مؤسساتی است که به مؤسسه بدهکار هستند ولی برای بدهی خود اسناد  تجاری (مانند سفته و برات) به مؤسسه نداده‌اند.
ج ) ملزومات
آن دسته از مواد و لوازمی را گویند که به  طور روزانه مقداری و یا تعدادی از آنها مصرف می‌شود مانند : لوازم تحریر
د ) اثاثیه
منظور از اثاثیه وسایلی از قبیل میز , صندلی , قفسه , ماشین تحریر , ماشین حساب و غیره است.

برای مشاهده محصول مشابه پیشنهاد می‌کنیم فایل کامل و عالی دیدگاه های مهم در حسابداری را ببینید.

هزینه ساختمان
محلی است که مؤسسه در آن مستقر می‌باشد و وسایل , مدارک و اسناد مربوط به فعالیتهای مالی در آن نگهداری می‌گردد این نوع دارایی‌ها از اقلام مصرف نشدنی به شمار می‌آیند که به تدریج مستهلک می‌شوند , تا روزی غیر قابل استفاده گردند.
بدهی‌ها
مبالغی که یک مؤسسه به افراد و مؤسسات دیگر بدهکار است و یا کلیه مبالغی که باز پرداخت آنها در تاریخهای معین بر عهده موسسه است بدهی نامیده می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت : (ادعایا حق مالی طلبکاران نسبت به دارائیهای یک مؤسسه است )
حقوق صاحبان سرمایه
حقوق صاحبان سرمایه عبارت است از حقوق صاحب یا صاحبان مؤسسه نسبت به دارائی مؤسسه مذکور , در واقع وقتی بدهیها را از دارائیها کسر نمائیم , مانده را حقوق صاحبان سرمایه می‌نامند و یا عبارت دیگر آنچه که پس از پرداخت بدهیها و تعهدات مؤسسه از دارائیها باقی می‌ماند متعلق به صاحب یا صاحبان مؤسسه است.
ماهیت یک حساب
ساده‌ترین شکل یک حساب دارای سه قیمت می‌باشد : ۱- عنوان حساب ۲- سمت راست یا بدهکار حساب و ۳- سمت چپ یا بستانکار حساب
به دلیل شابهت حساب مذکور به حرف T , به آن حساب T گفته می‌شود. نمونه یک حساب در زیر درج شده است.

دارایی ها وبدهیها
در مؤسسه برنامه ریزی رایانه‌ای افزایش موجودی نقد – یک دارایی – در طرف راست ثبت شد و کاهش در وجه نقد در طرف چپ می‌دانیم که دو طرف معادله حسابداری (دارایی – بدهی – سرمایه ) باید مساوی باشد بدنبال آن , افزایش و کاهش در بدهیها معکوس افزایش و کاهی در دارائیها ثبت می‌شود بنابراین , افزایش در بدهیها در سمت چپ و کاهش در بدهیها در سمت راست ثبت می‌شود اثراتی که بدهکار و بستانکار روی دارائیها و بدهیها دارند , بطور خلاصه به صورت زیر است :

سرمایه
حساب سرمایه باثبت بستانکار و باثبت بدهکار کاهش می‌یابد.

برداشت مالک
ممکن است مالک وجه نقد یا دارئیهای دیگری را برای استفاده شخصی برداشت کند. برای نشان دادن کاهش سرمایه مالک , برداشت را می‌توان مستقیماً در بدهکار حساب سرمایه ثبت نمود حساب برداشت سرمایه را کاهش می‌دهد. این حساب مانند حسابهای درآمدها و هزینه‌ها  در صورت سود و زیان ارائه نمی‌شود. افزایش برداشت مالک در بدهکار و کاهش آن در بستانکار ثبت می‌شود. معمولا حساب برداشت دارای مانده بدهکار است قاعده بدهکار و بستانکار معمولی حساب بداشت به صورت زیر است :

درآمدها و هزینه‌ها
زمانیکه درآمدها تحصیل می‌شود سرمایه مال افزایش می‌یابد بر این اساس , اثر بدهکار و بستانکار حساب درآمد شبیه اثر آنها روی سرمایه است. حسابهای درآمد با بستانکار شدن افزایش و یا بدهکار شدن کاهش می‌یابند. به عبارت دیگر , هزینه‌ها سرمایه را کاهش می‌دهند , در نتیجه در بدهکار ثبت می‌شوند. چون در محاسبه سود خالص , هزینه ها عامل منفی و درآمدها عامل مثبت هستند , منطقی است که افزایش و کاهش حسابهای هزینه باید عکس حسابهای درآمد باشد بنابراین حسابهای هزینه با ثبت بدهکار , افزایش و با ثبت بستانکار کاهش می‌یابند. اثر بدهکار و بستانکار درآمدها و هزینه‌ها را می‌توان به صورت زیر نشان داد :

ثبت در دفاتر روزنامه
ثبت رویدادهای مالی در دفتر روزنامه را دفتر نویسی می‌گویند. برای هر رویداد مالی ثبت جداگانه‌ای صورت می‌گیرد :
مثال : سرمایه گذاری آقای محمدی به مبلغ ۱۵۰۰۰۰۰۰ ریال در مؤسسه در تاریخ ۱/۱/۸۰ و خرید نقدی اثاثه اداری به مبالغ ۷۰۰۰۰۰۰ ریال.

دفتر روزنامه عمومی
تاریخ         عنوان حسابها و شرح         بدهکار                 بستانکار
روز/ماه                صندوق               15000000           15000000
سرمایه آقای محمدی بابت سرمایه گذاری
۱/۱ اثاثه اداری         7000000
صندوق             7000000
بابت خرید اثاثه به صورت نقد
دفتر کل
دفتر کل عبارت است از دفتری که حسابها پس از طبقه بندی , به طور جداگانه در آن نگهداری می‌شوند. متداولترین فرم حسابهای دفتر کل , که نمونه‌ای از آن در زیر ملاحظه می‌شود , در حقیقت همان فرم «T» است.

(فهرست حسابها )
 
    دارائـیهـا                بـدهیـها                 سـرمـایـه    
۱- صندوق                 7- اسناد پردختی                    12- سرمایه آقای محمدی ۲- حسابهای دریافتی           8- حسابهای پرداختی         13 – برداشت آقای محمدی  3- ملزومات                9- بهره پرداختی                     14- خلاصه سود و زیان
۴- پیش پرداخت هزینه           10- پیش دریافتها                     درآمدها        
۵- اثاثه                   11- حقوق پرداختی         15- درآمد خدمات
۵-    استهلاک انباشته                        
      هزینه‌ها
۱۶- هزینه حقوق
۱۷- هزینه ملزومات
۱۸- هزینه اجاره
۱۹- هزینه بیمه
۲۰- هزینه بهبود
۲۱- هزینه استهلاک

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی
ترازنامه یا بیلان عبارتست از صورتی که وضع مالی یک مؤسسه را در یک تاریخ معین ( غالباً آخرین روز ماه یا سال ) نشان می‌دهد و به همین دلیل به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می‌شود. ترازنامه در واقع همان معادله حسابداری است که در آن ارقام مربوط به هر یک از دو طرف معادله تفکیک و به طبقه بندی جزئیات نمایش داده شده است. در زیر ترازنامه مؤسسه‌ای را نمایش داده است :
ترازنامه
موسسه خدماتی عد
۲۹/۱۰/۱۳۸۳
دارایی ها :        بدهیها :   
موجودی‌ نقدی    15750    حسابهای پرداختی    35750
حسابهای دریافتی    22625    اسناد پرداختی    25000
موجودی ملزومات    5250    جمع بدهیها    60750
زمین    45000    حقوق صاحبان سرمایه ک   
ساختمان    113.250    سرمایه آقای X    209250
اثاثه    68125    جمع بدهیها و حقوق صاحبان سرمایه   
جمع دارائیها    270.000        270.000

? ترازنامه صورتی از مایملک (دارایی) و بدهیها یک مؤسسه می‌باشد.

چگونگی تهیه صورت سود و زیان
همانطوری که اشاره شد , صورت سود و زیان , صورتی است که چگونگی فعالیتهای مالی و نتیجه آن را در طی یک دوره مالی نشان می‌دهد. این صورت مالی نیز مانند ترازنامه , دارای عنوان مشتمل بر سه سطر به شرح زیر می‌باشد :
سطر اول : نام مؤسسه‌ای که این صورت مالی برای آن تهیه می‌گردد.
سطر دوم : نام صورت مالی ( صورت سود و زیان )
سطر سوم : دوره مالی که این صورت برای آن تهیه می‌گردد : که به صورت : برای سال مالی منتهی به ۰۰۰۰ برای سال ۰۰۰۰۰ برای ماه  نوشته می‌شود.
مثلاً :
جمع دریافتی بابت پرکردن دندان بیماران  250.000
  جمع دریافتی بابت کشیدن دندان بیماران ۱۸۰.۰۰۰
جمع دریافتی بابت جراحی لثه‌های بیماران ۳۴۰.۰۰۰
پرداخت حقوق ماهیانه منشی ۸.۰۰۰
پرداخت بهای آب مصرفی ۶۵۰
پرداخت حق المکالمه ۲۵۰۰  
مطب دندانپزشکی آقای دکتر همت
صورت سود و زیان
برای مهرماه سال ۱۳۸۰
درآمد :   
دریافت بابت پرکردن دندان     250.000
دریافت بابت کشیدن دندان     180.000
دریافت بابت جراحی لثه ها     340.000
جمع درآمدها     770.000
هزینه حقوق ماهیانه منشی     8000
هزینه بهای آب مصرفی     650
هزینه حق المکالمه     2500
جمه هزینه‌ها     11.150
سود ویژه دوره مالی :     (758.850)

صورت حقوق صاحبان سرمایه 
صورت حساب سرمایه یک گزارش برون سازمانی است که یکی از صورت های مالی اساسی حسابداری است این صورت مالی  محاسبات سرمایه مالک موسسه را در طی دوره مالی نشان می‌دهد و در نهایت نتیجه آن سرمایه پایان دوره مؤسسه را نشان می‌دهد. تاریخ صورت حساب مانند صورت سود و زیان برای یک دروه مالی ( برای سال منتهی به ۰۰۰۰) است و عناصر تشکیل دهنده آن سرمایه اول و بعد سرمایه گذاری مجدد و سودیا زیان ویژه نوشته می‌شود و برداشت هم نوشته می‌شود.

صورت حساب سرمایه
۹/۱/۱۳۸۰
سرمایه آقای مهرگان                           18000000
سود ویژه                                          758850 
کسرو شود : برداشت                            (150.000)
افزایش سرمایه                                     608.850
سرمایه آقای مهرگان در—دوره              2.408.850
اشکال مختلف ترازنامه
ترازنامه را می‌توان به دو صورت , یکی به شکل گزارشی (عمودی) و دیگر به شکل حسابی (افقی) تهیه نمود.
الف ) طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی و اسمی
۱- حسابهای حقیقی , شامل حسابهای دارای , بدهی و حقوق صاحبان سرمایه می‌باشد.
۲- حسابهای اسمی , شامل حسابهای درآمد و هزینه است که در تهیه سود و زیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نتیجه می‌تواند , به عنوان حسابهای فرعی , حقوق صاحبان سرمایه به حساب می‌آید.
ب) طبقه بندی حسابها به حسابهای دائمی و موقتی
۱- حسابهای دائمی , که مانده آنه از یک دوره مالی به دوره مالی بعد انتقال پیدا می‌کند مانند (حسابهای دارای , بدهی , حقوق صاحبان سرمایه )
۲- حسابهای موقتی  , که در پایان دوره مالی بسته می‌شوند. مانند : حسابهای درآمد و هزینه
ج) طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی , شخصی و اسمی
۱-    حسابهای حقیقی : شامل حسابهای دارایی
۲-    حسابهای شخصی : شامل حسابهای دریافتنی , حسابهای پرداختی و حساب سرمایه
۳-    حسابهای اسمی : که همان حسابهای موقتی و مربوط به حسابهای درآمد و هزینه می‌باشد.
تراز آزمایشی
از آنجایی که ثبتهای حسابداری به صورت دو طرفه انجام می‌پذیرد. معمولاً حسابداران برای حصول اطمینان از صحت ثبت عملیات و درستی حسابها , در فواصل زمانی مختلف فهرستی از مانده حسابها تهیه می‌کنند. این فهرست تراز آزمایشی یا خلاصه دفتر کل ( چون مجموعه حسابهای هر مؤسسه دفتر کل آن مؤسسه را تشکیل می‌دهد ) نامیده می‌شود.
مؤسسه خدماتی
تراز آزمایشی
۳۱/۳/۱۳
نام حساب    شماره    مانده بدهکار    مانده بستانکار
صندوق    11    1000000   
ملزومات    14    150.000   
جمع پرداختی    22        50.000
برداشت    32    60.000   
سرمایه    41        1160000
جمع        1.210.000    1210.000
کشف اشتباهات و تصحیح حسابها
تراز آزمایشی , معمولاً به منظور کمک در کشف و تصحیح اشتباهات ناشی از عملیات دفتر داری و محاسبات مربوط و نیز به عنوان مبنای تهیه صورتهای مالی , مورد استفاده حسابداران قرار می‌گیرد , اشتباهاتی را که در طی عملیات دفترداری و حسابداری پیش می‌آید. می‌توان به دو گروه تقسیم نمود :
الف ) اشتباهاتی که موجب عدم توازن , ستونهای تراز آزمایشی می‌شوند.
ب ) اشتباهاتی که در توازن ستونهای تراز آزمایشی اثر ندارد.
اشتباهاتی که موجب عدم توازن ستونهای تراز آزمایشی می‌شوند.
اگر جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی , با یکدیگر مساوی نباشد , ممکن است اشتباهاتی از نوع , آنچه که در زیر آمده است در طی عملیات حسابداری رخ داده باشد.
۱-    اشتباه در نقل اعداد از دفتر روزنامه , به حسابهای دفتر کل
۲-    ثبت مبلغی در بدهکار یک حساب به جای این که در بستانکار ثبت گردد و بالعکس
۳-    اشتباه در مانده گیری حسابها
۴-    اشتباه در نقل مبلغ مانده حسابها به تراز آزمایشی
۵-    اشتباه در جمع ستون بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی
۶-    انتقال مانده بدهکار یک حساب به ستون بستانکار تراز آزمایشی و بالعکس
برای یافتن اشتباهات فوق , بهتر است که صحت عملیات به ترتیب معکوس فهرست داده شده , کنترل گردد. یعنی ابتدا اطمینان پیدا کنیم که مانده‌های بدهکار و بستانکار به طور صحیح در ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی ثبت شده است. بعد جمع مانده‌های بدهکار و بستانکار امتحان شود و به همین ترتیب , عملیات را یکی , یکی از پایین به بالا مورد آزمایش قرار دهیم.
برای این که این نوع اشتباهات آسانتر و سریعتر پیدا شود , حسابداران شیوه‌هایی را به کار می‌برند , که در زیر به توضیح آن می‌پردازیم :
الف ) در صورتی که جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی توازن نداشته باشد , تفاوت بین این دو مبلغ را به دست می‌آوریم , زیرا ممکن است دریافتن علت اختلاف کمک نماید. (مثلا ممکن است , یک مانده بدهکار و یا یک مانده بستانکار به همان مبلغ به تراز آزمایشی منتقل نشده باشد ) به عنوان مثال , اگر جمع ستون بدهکار ۱۸۲۰۰۰۰ ریال و جمع ستون بستانکار ۱.۸۵۰.۰۰۰ ریال باشد ممکن است یک مانده بدهکار به مبلغ (۱۸۲۰۰۰۰ – 1850000) 30.000 ریال در تهیه تراز آزمایشی از قلم افتاده باشد.
ب ) اگر تفاوت بین جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی بر دو قابل قسمت باشد , نشان دهنده آن است که یک مانده بدهکار در ستون بستانکار و یا بر عکس ثبت گردیده است. در مثال مربوط به بند الف , ممکن است یا مانده بدهکار به مبلغ ۱۵۰۰۰ ریال در ستون بستانکار نوشته شده باشد و یا برعکس…

مـنـابـع
اصول حسابداری : مؤلف حسینعلی علیمی
اصول حسابداری : مؤلف : مصطفی علی مدد
اصول حسابداری ۱ : مؤلف : عبدالله  حسینی و عفت اسدی
اصول حسابداری ۱ : مؤلف : ویدا مجتهدزاده و سید حسین علوی طبری
اصول و مبانی حسابداری : مؤلف : حسن کلهر و ابوالفضل دلقندی