پاورپوینت کامل و زیبای روش تفسیر عرفانی با تکیه بر آثار امام خمینی

💡 ارائه‌ی پاورپوینت کامل و زیبای روش تفسیر عرفانی با تکیه بر آثار امام خمینی – تجربه‌ای نو و متفاوت!

📊 پاورپوینت ویژه و حرفه‌ای:

این فایل شامل ۶۹ اسلاید جذاب و تخصصی است که کاملاً آماده برای چاپ یا نمایش در PowerPoint تهیه شده‌اند.

🎯 مزایای این پاورپوینت:

• با کمک این پاورپوینت، می‌توانید یک ارائه خیره‌کننده و حرفه‌ای داشته باشید که به راحتی مخاطبان شما را جذب می‌کند و تعامل بیشتری را با محتوای شما ایجاد می‌کند.
• روان و ساده: محتوای اسلایدها به‌گونه‌ای تنظیم شده که به سادگی و بدون پیچیدگی قابل استفاده باشد.
• کاملاً آماده: تمامی اسلایدها بدون نیاز به ویرایش یا تغییر اضافی، برای ارائه آماده هستند.

✅ کیفیت تضمین‌شده:

ما کیفیت این فایل پاورپوینت کامل و زیبای روش تفسیر عرفانی با تکیه بر آثار امام خمینی را تضمین می‌کنیم. بدون هیچ‌گونه بهم‌ریختگی، همه چیز به شکل حرفه‌ای تنظیم شده و آماده نمایش است.

⚠️ به یاد داشته باشید:

اگر در این توضیحات ناهماهنگی مشاهده کردید، دلیل آن می‌تواند ناشی از کپی‌برداری از فایل اصلی باشد. در فایل اصلی پاورپوینت کامل و زیبای روش تفسیر عرفانی با تکیه بر آثار امام خمینی، تمامی جزئیات دقیق و منظم تنظیم شده‌اند.

🌟 همین حالا این فایل بی‌نظیر را دریافت کنید و از یک ارائه حرفه‌ای و بی‌نقص لذت ببرید!

بخشی از متن پاورپوینت کامل و زیبای روش تفسیر عرفانی با تکیه بر آثار امام خمینی :

چکیده

یکی از روش های تفسیر قرآن، روش عرفانی آیات است. امام خمینی در آثار خود نشان داده اند که به این روش در تفسیر قرآن اهتمام دارند. ایشان در تفسیر قرآن سعی دارند، از آیات قرآن، نکات و لطایفی عرفانی برکشند. در این مقاله تلاش می شود با به دست دادن تعریف روشنی از این روش با تکیه بر بیانات ایشان و تبیین تمایز آن از تفسیر به رأی و نیز ذکر مواردی از تفسیر عرفانی وی درباره سوره حمد زوایای پنهان روش تفسیر عرفانی آشکار ساخته شود.

کلید واژها: تفسیر، روش تفسیری، تفسیر عرفانی، تفسیر رمزی، تفسیر به رأی، تفسیر باطنی.

۱. مقدمه

امام خمینی، از جمله مفسران ارجمندی بود که به تفسیری عرفانی قرآن اهتمام داشت. در این مقاله، نخست روش تفسیری عرفانی با تکیه بر آثار امام خمینی تبیین می شود و آنگاه تفاوت تفسیر عرفانی با تفاسیر به رأی از نگاه ایشان بررسی می گردد و در پایان مواردی از تفاسیر عرفانی ایشان در سوره حمد یاد می شود.

۲. تفسیر عرفانی و پیشینه آن

مطالعه در آثار تفسیری حضرت امام، نشان می دهد که ایشان در تفسیر آیات، ضمن اهمیت به تدبّر در الفاظ و ظاهر آیات، عنایت ویژه ای به فهم قلبی و عرفانی آیات قرآن داشته اند.

تفسیر عرفانی که از آن به تفسیر «رمزی » یا «اشاری » نیز یاد می شود، عهده دار بیان باطن آیات قرآن و بیان معانی رمزی و اشاری آنهاست. این نحوه از تفسیر مبتنی بر آموخته های ذوقی و عرفانی و مبانی سیر و سلوک است و از طریق کشف و شهود به دست می آید؛ لذا تفاسیر عرفانی، بسیار دور از ذهن به نظر می رسد.

آیه الله معرفت، تفسیر عرفانی را چنین تعریف می نماید :

تفسیر عرفانی آن است که آیات براساس تاویل ظاهر آنها و مراجعه به باطن تعابیر قرآن و اعتماد بر دلالت رمزی و اشاری آیات صورت می گیرد و نه دلالت ظاهری آن، بلکه برخاسته از جوانب کلام و ذوق عرفانی است.(معرفت، ج۲، ص۵۲۶)

در تفاسیر عرفانی، مفسران با بواطن و اسرار آیات سرکار داشته، معتقدند که قرآن گرچه دارای ظاهر است، ولی دارای مفاهیم رمزی بلند و گسترده ای است که فهم آنها مخصوص خواص آشنا با اسرار شریعت است و چون قرآن، این معانی باطنی را برای فهماندن به خواص با رمز و اشاره بیان کرده، آنان نیز، آن اسرار نهایی را با همان شیوه رمز و اشاره بیان می کنند و ظاهر قرآن را برای طبقه عوام می گذراند.(همان، ج۲، ص۳۶۷)

مهم ترین تفاسیر عرفانی از آغاز تاکنون عبارت اند از: تفسیر منسوب به امام صادق(ع)، تفسیر تستری سهل بن عبدالله تستری(م۲۸۳ق)، تفسیر ابو عبدالرحمن سلمی(م۴۱۲ق) معروف به حقائق التفسیر، لطائف الاشارات قشیری(م۴۶۵ق)، کشف الاسرار و عده الابرار میبدی(م۴۸۰ق) که اصل آن مربوط به خواجه عبدالله انصاری است و میبدی به شرح و بسط آن پرداخته است، رحمه من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن ابن عربی محی الدین اندلسی مالکی صوفی(م۶۳۸)، تبصیر الرحمن و تیسیر المنان علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی(م۸۳۵ق)، الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه الموضحه للکلم القرآنیه و الحکم الفرقانیه نعمه الله نخجوانی(م۹۲۰ق)، تفسیر القرآن الکریم صدرالدین شیرازی معروف به صدرالمتألهین(م۱۰۵۰ق)، مناظرالانوار و مظاهرالاسرار فی تفسیر کتاب اللّه الملک الجبار تالیف محمد تقی قزوینی(م۱۲۷۰ق)، بیان السعاده فی مقامات العباده منسوب به محمد بن حیدر گنابادی مشهور به ملاسلطان علی(م۱۳۲۷ق).

۳. تفسیر عرفانی از دیدگاه امام خمینی

امام خمینی، با دیدی عرفانی به تأمّل و تدبّر در آیات و تفسیر آنها پرداخته است؛ لذا ایشان تفسیر خود را از آیات، رمز، اشاره، کلمه عرفانی، وجه عرفانی، ذوق عرفانی، لطایف عرفانی و مانند آنها خوانده است.

وی معتقد بود که در قرآن نکات عرفانی و رمزی، فراوان است و فهم آن برای همگان میسر نیست و در این خصوص می گوید:

قرآن و حدیث نیز قانون های علمی را که توده آورده اند، طوری بیان کردند که مردم می فهمند؛ لکن علوم قرآن و حدیث را همه کس نمی تواند بفهد و برای همه کس نیامده است؛ بلکه بعضی از آنها رمز است، بین گوینده و یک دسته خاصی… . قرآن از این گونه رمزهاست که حتی به حسب روایات، جبرئیل هم که قرآن را آورد، خود نمی دانست معنی آن را، فقط پیغمبر اسلام(ص) و هرکس را او تعلیم کرده، کشف این رمزها را می توانست بنماید.(کشف الاسرار، ص۳۲۲)

او حروف مقطعه را نیز از همین قبیل می دانست و می فرمود:« در حروف مقطعه اوایل سور اختلاف شدید است و آنچه بیشتر موافق اعتبار آید، آن است که از قبیل رمز بین محّب و محبوب است.»(چهل حدیث، ص۳۵۱)

ایشان معتقدند که قرآن در برگیرنده مهم ترین نکات عرفانی است و نمی توان کتابی را بهتر از قرآن در عرفان یافت. فلاسفه و عرفای بزرگ هرچه دارند، از قرآن اخذ کرده اند و برترین نکات عرفانی که امروزه بین عرفا رایج است، از قرآن متخذ است؛ حتی نکاتی که نزد فلاسفه بزرگ یونان سابقه نداشته و ارسطو و دیگر فلاسفه و عرفا از آن بی خبر و از درک و فهم آنها عاجز بوده اند، همه از قرآن است. فلاسفه و عرفای اسلامی نیز که در مهد قرآن بزرگ شده اند، هرچه دارند، از قرآن دریافته اند و نکات عرفانی آن گونه که در قرآن است، در هیچ مکتوبی نیست.(همو، جلوه های رحمانی، ص۲۴)

حضرت امام در شرح حدیث عقل و جهل به همین نکته اشاره می نماید و معتقد است که قرآن مملو از نکات عرفانی است؛ منتها برای اهلش قابل درک است و هرکسی به اندازه فهمش از آن بهره می برد و می فرماید:

گاهی با نصف سطر، برهانی را که حکما با چندین مقدمات باید بیان کنند، به صورت غیر شبیه به برهان می فرماید، مثل قوله تعالیلَوْ کَانَ فِیهِمَا آلِهَهٌ إِلاَّ اللّه َُ لَفَسَدَتَا(انبیاء، آیه ۲۲)^(۱) و قوله تعالی إِذا لَذَهَبَ کُلُّ إِلَهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلاَ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ(مؤمنون، آیه ۹۱)^(۲) که برهان دقیق بر توحید است و هر یک از این دو محتاج به چندین صفحه بیان است که پیش اهلش واضح است و غیر اهلش را نیز حق تصّرف در آن نیست، گرچه چون کلام جامع است، به اندازه فهمش هرکس از آن ادراکی می کند و مانند أَلاَ یَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ(ملک، آیه ۱۴)^(۳) و وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنْتُمْ(حدید، آیه ۴)^(۴) و… که هریک اشاره به علوم عالیه حکمت ما قبل الطبیعه است، به وجه عرفانی.(شرح حدیث عقل و جهل، ص۴۰)

ایشان معتقد است که نقش عرفان در شناخت دین و تفسیر قرآن، بس مهم است و با دید عرفانی می توان پایه و اساس دین را کامل تر و بهتر شناخت و بدون آن، تصدیق به این که قرآن، کتابی وحی الهی است، مشکل خواهد بود.

او می فرماید:

هرکس نظری به عرفان قرآن و عرفای اسلام که کسب معارف از قرآن نمودند، نظر کند و مقایسه ما بین آنها با علمای سایرادیان و تصنیفات و معارف آنها کند، پایه معارف اسلام و قرآن را که اسّ اساس دین و دیانت و غایه القصوی بعث رسل و انزال کتب است، می فهمد و تصدیق به این که کتاب وحی الهی و این معارف، معارف الهیه است، برای او مؤونه ندارد.(همان، تفسیر سوره حمد، ص۴۵)

۴. تفاوت تفسیر عرفانی با تفسیر به رأی

امام خمینی معتقدند که برداشت های عرفانی و اخلاقی با تفسیر به رأی بسیار متفاوت است. او در بیان تفاوت های میان تفسیر عرفانی و تفسیر به رأی این نکات را مورد توجه قرار داده اند:

الف. تفسیر به رأی، به آیات الاحکام مربوط است و در این آیات برداشت های عقلی و عرفانی وجود ندارد و روایات نهی از تفسیر به رأی هم در مورد آنهاست. عقل در فهم آیات الاحکام توانایی ندارد؛ از این رو باید آنها را به صرف تعبد از خُزّان وحی دریافت.

حتی برخی از روایات به این منظور وارد شده است که فقهایی را که می خواستند، دین خدا را با عقول خود بفهمند، از این کار منع کنند؛ مانند:« لیس شیی ء أبعد من عقول الرجال من تفسیر القرآن؛ عقل در تفسیر قرآن، دورترین چیز است.»(مجلسی، ج۸۹، ص۹۵) و «دین الله لا یصاب بالعقول؛ دین خدا را با عقل ها نتوان دریافت»(همان، ج۲، ص۳۰۳).

ایشان بیان می دارد که مقصود از «دین الله» در روایت مذکور، احکام تعبدیه دین است، و الا باب اثبات صانع و توحید، معاد، بلکه مطلق معارف دینی، میدان فهم و گستره معرفت عقل است».(امام خمینی، آداب الصلاه، ص۲۰۰)

ب. تفسیر به رأی، آن است که مفسر، پیشداوری نموده، عقائد و سلائق خویش را بر قرآن تطبیق دهد؛ برخلاف برداشت های عرفانی اخلاقی، که پس از مطالعه در آیات، از بطون آیات، برمی آیند و برای اثبات عقیده یا مبانی فکری خاصی نیست.

ایشان معتقد است آنهایی که به دنبال تفسیر به رأی هستند، به اصل قرآن کاری ندارند. آنها به دنبال مقصد خود و اثبات آن هستند و می خواهند آرای خود را برقرآن تطبیق کنند و قرآن را با رأی خود تفسیر و تأویل نمایند. در اسلام، چنین کاری حرام شمرده شده است.(فیض کاشانی، مقدمه پنجم، و مجلسی، ج۳۶، ص۲۲۷ و ج۹۰، ص۱۳۶)

ج. تدبر در آیات که به کشف بهره های عرفانی و اخلاقی می انجامد، فراتر از تفسیر است؛ از این رو از مصادیق تفسیر به رأی شمرده نمی شود.

ایشان بر این باور است که برداشت های عرفانی که به بطون آیات مربوط است(امام خمینی، آداب الصلاه، ص۱۹۹)، تفسیر نیست؛ بلکه تأویل بطون قرآن به شمار می رود؛ به علاوه تفسیر به رأی تلقی کردن برداشت های عرفانی، به مهجوریت قرآن می انجامد.

او در این زمینه می فرماید:

اگر کسی از قول خداوند الْحَمْدُ للّه َِِ رَبِّ الْعَالَمِینَ که حصر جمیع محامد و اختصاص تمام اثنیه است به حق تعالی، استفاده توحید افعالی کند و بگوید: از آیه شریفه استفاده می شود که هر کمال و جمال و هر عزت و جلالی که در عالم است…، از حق تعالی است و هیچ موجودی را از خود چیزی نیست و لهذا محمدت و ثنا، خاص به حق تعالی است و کسی را در آن شرکت نیست، این چه مربوط به تفسیر است تا اسمش تفسیر به رأی باشد یا نباشد.(همان)

۵. تفسیر عرفانی سوره حمد

ایشان در تفسیر سوره حمد که از جمله زیباترین اثر تفسیر عرفانی ایشان است، به بیان نکات عرفانی فراوانی از آن سوره می پردازد که به برخی از آنها اشاره می شود:

۵. ۱. الْحَمْدُ للّه َِِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

در ذیل کلمه «الحمد» بیان می دارد که چون وجود انسان کامل، هدف نهایی تربیت الهی است، از این جهت خداوند، لایق حمد و ستایش است و می فرماید:

چون تربیت نظام عالم ملک از فلکیات و عنصریات و جوهریات و عرضیات آن، مقدمه وجود انسان کامل است و در حقیقت این ولیده، عصاره عالم تحقق وغایه القصوی عالمیان است و از این جهت آخرین ولیده است، و چون عالم ملک به حرکت جوهریه ذاتیّه متحرک است و این حرکت ذاتی استکمالی است، به هر جا منتهی شد آن غایت خلقت و نهایت سیر است…

پس دست تربیت حق تعالی در تمام دار تحقق به تربیت انسان پرداخته است و الانسان هو الاول و الاخر.(همان، ص۴۲)

سپس در ادامه